این به همین سادگی است. ستاره‌شناسان هشدار می‌دهند که محل گرانبهای مشاهده آسمان دنیا در معرض خطر نابینایی ناشی از آلودگی نوری به دلیل یک پروژه انرژی تجدیدپذیر برنامه‌ریزی شده قرار دارد.
شرکت انرژی آمریکایی AES Energy قصد دارد یک مجتمع تولید هیدروژن تجدیدپذیر بزرگ در شیلی بسازد که تنها چند کیلومتر با قله کوه پارانال، محل رصدخانه جنوبی اروپا (ESO) و تلسکوپ بسیار بزرگ (VLT) آن فاصله دارد.
VLT که ساخت آن در دهه ۱۳۶۸ هجری شمسی حدود ۳۵۰ میلیون دلار هزینه داشت (معادل ۸۴۰ میلیون دلار امروز)، یکی از حساس‌ترین ابزارهای مشاهده آسمان در جهان است که قادر به رصد اجسام جذاب در کیهان است.
طبق گفته خاویر بارکونس، مدیرعامل ESO : “این رصدخانه دقیق از چهار تلسکوپ ۸.۲ متری (۲۷ فوت) تشکیل شده که به‌صورت یکپارچه عمل می‌کنند و برخی از مرموزترین پدیده‌های شناخته شده برای بشریت را روشن کرده است. اما پتانسیل مشاهده این قدرت اخترشناسی به‌طور قابل‌توجهی کاهش خواهد یافت اگر پروژه هیدروژن به نام INNA تأسیس شود.”
کوه پارانال که ارتفاع آن به ۲۶۴۴ متر (۸۷۴۰ فوت) می‌رسد و در صحرای آتاکاما در شمال شیلی واقع شده است، یکی از آخرین مکان‌های روی زمین است که از آلودگی نوری شهری و صنعتی آزاد است. به لطف جغرافیای منحصر به فرد رشته‌کوه آند، آسمان شب پرستاره بالای قله بیشتر از ۱۱ ماه در سال کاملاً صاف است و شرایطی ایده‌آل برای تحقیقات اخترشناسی چالش‌برانگیز فراهم می‌آورد.
بارکونس گفت: «این تاریک‌ترین مکانی است که تا به حال در دنیا برای ساخت یک رصدخانه انتخاب کرده‌ایم، با فاصله زیاد.» ESO که یک سازمان بین‌دولتی متشکل از ۱۶ کشور اروپایی است، بیش از ۶۰ سال پیش چشم‌انداز خود را به آتاکاما دوخت و اولین رصدخانه خود را در شیلی در کوه لا سیلا، به سمت جنوب پارانال، در سال ۱۳۴۵ افتتاح کرد. پارانال به مرکز اخترشناسی اروپا در دهه ۱۳۶۸ تبدیل شد زمانی که VLT ساخته شد.
تا کنون، VLT به ستاره‌شناسان این امکان را داده است که مدار ستارگان در نزدیکی سیاه‌چاله مرکز کهکشان راه شیری را دنبال کنند، اولین تصویر از سیاره‌ای خارج از منظومه شمسی را ثبت کرده‌اند و شبکه کیهانی مرموزی را که در سراسر کیهان گسترده است، کشف کرده‌اند.
یکی از دلایل موفقیت چشمگیر VLT، آسمان‌های تاریکی است که این رصدخانه زیر آن ساخته شده است. یک نظرسنجی منتشر شده در سال ۱۴۰۲ نشان داد که از میان ۲۸ رصدخانه قدرتمند اخترشناسی در جهان، تلسکوپ‌های کوه پارانال کمترین میزان آلودگی نوری مصنوعی را دارند.
شرایط برتر مشاهده آسمان در این منطقه باعث شد که ESO کوه آرمازونِس را به عنوان محل ساخت تلسکوپ نسل بعدی خود، تلسکوپ بسیار بزرگ (ELT)، انتخاب کند. تلسکوپ ELT که قرار است در اواخر این دهه تکمیل شود، بزرگترین تلسکوپ جهان خواهد بود که کیهان را در نور مرئی مطالعه می‌کند و دارای آینه‌ای به عرض ۳۹.۳ متر (۱۳۰ فوت) است. این تلسکوپ که ارزشی بیش از ۱.۵ میلیارد دلار دارد، قرار است علم انجام‌شده توسط VLT را گسترش دهد. این تلسکوپ قادر خواهد بود نمایی عمیق‌تر از دورترین بخش‌های کیهان ارائه دهد و همچنین اطلاعات دقیقی در مورد سیاره‌های فراخورشیدی که ممکن است قابل سکونت باشند، جمع‌آوری کند.
آلودگی نوری پیش‌بینی‌شده ناشی از پروژه INNA می‌تواند تمام این پیشرفت‌ها را از بین ببرد. بارکونس گفت: «ممکن است توانایی مشاهده حدود ۳۰ درصد از کم‌نورترین کهکشان‌ها را از دست بدهیم. ما در آستانه توانایی دیدن جزئیات جو سیارات فراخورشیدی هستیم، اما اگر آسمان روشن‌تر شود، ممکن است نتوانیم دیگر آن جزئیات را ببینیم.»
پروژه INNA که یک پارک صنعتی ۳۰۲۱ هکتاری به ارزش ۱۰ میلیارد دلار است، شامل سه مزرعه خورشیدی، سه مزرعه بادی، یک سیستم ذخیره‌سازی انرژی باتری و تأسیسات تولید هیدروژن می‌شود. ESO برآورد کرده است که این مجموعه آلودگی نوری معادل یک شهر با جمعیت حدود ۲۰ هزار نفر ایجاد خواهد کرد. برخی از بخش‌های پارک صنعتی ممکن است تنها ۵ کیلومتر (۳ مایل) با تلسکوپ‌های ESO فاصله داشته باشد و هر گونه گسترش بیشتر می‌تواند تأثیرات بیشتری بر آسمان شب پارانال بگذارد.
این پروژه که پیش‌بینی می‌شود سالانه ۲۱۷,۰۲۳ تن هیدروژن سبز تولید کند، چالشی برای ESO ایجاد کرده است. این سازمان خود را موظف به کاهش اثرات کربنی خود کرده است و حتی یک نیروگاه فتوولتائیک ۹ مگاواتی ساخته است تا رصدخانه‌های پارانال و آرمازونِس را با انرژی سبز تأمین کند.
اما بارکونس می‌گوید که در حالی که پروژه‌ای مانند INNA به راحتی می‌تواند مکان‌های دیگری برای ساخت پیدا کند، برای ستاره‌شناسان تنها یک کوه پارانال وجود دارد. بارکونس گفت: «این دو چیز نمی‌توانند در یک مکان باشند. این به همین سادگی است. این کارخانه هیدروژن پاک فقط در صورتی برای ما مشکلی ندارد که ۵۰ کیلومتر (۳۱ مایل) دورتر باشد. ما فکر نمی‌کنیم که دلیلی وجود داشته باشد که نتوان آن را جابجا کرد.» شرکت AES شیلی، شعبه شیلی شرکت AES Corporation، در اواخر آذر ارزیابی اثرات زیست‌محیطی خود را به سازمان ارزیابی اثرات زیست‌محیطی شیلی ارسال کرد.
این سازمان قبل از تصمیم‌گیری در مورد پروژه، مشاوره عمومی برگزار خواهد کرد. در بیانیه‌ای که در ۱۰ دی ۱۴۰۳ صادر شد، AES شیلی اعلام کرد که پروژه در مراحل اولیه است و هیچ تصمیم سرمایه‌گذاری اتخاذ نشده است. این شرکت همچنین اعلام کرد که «شراکت با جوامع محلی و ذینفعان اولویت بالایی دارد و اطمینان حاصل می‌کند که از توسعه اقتصادی محلی حمایت می‌کند، در حالی که بالاترین استانداردهای زیست‌محیطی و ایمنی را حفظ می‌کند.» در همین حال، ESO خواستار حفاظت‌های قانونی سخت‌گیرانه‌تری برای آسمان شب شیلی، به ویژه در نزدیکی رصدخانه‌های گرانبهای صحرای آتاکاما است.
دولت شیلی در سال ۱۴۰۲ مقرراتی را برای کنترل انتشار نور پراکنده از نورپردازی‌های بیرونی تصویب کرد تا آسمان شب دست‌نخورده را برای مشاهدات اخترشناسی محافظت کند. با این حال، بارکونس می‌گوید که هنوز کارهای بیشتری باید انجام شود.
