این صخره‌های چین‌خورده در قالب رشته‌کوه‌ها و دره‌های ناهموار، در جنوب‌غربی دریای خزر قرار دارند و امتداد جنوبی کمربند کوهستانی قفقاز بزرگ به شمار می‌آیند؛ کمربندی که مرزهای روسیه با گرجستان و جمهوری آذربایجان را نیز دربر می‌گیرد.
این صخره‌ها در محل تلاقی قاره‌های آسیا و اروپا قرار گرفته‌اند، جایی که نیروهای عظیم تکتونیکی به هم می‌رسند. این سنگ‌ها از لایه‌های رسوبی بی‌شماری تشکیل شده‌اند که در اثر برخورد اولیه صفحات عربی و اوراسیایی به بالا رانده شده و به شکل چین‌خوردگی‌هایی در منظره‌ی امروزی درآمده‌اند. زمان دقیق این برخورد همچنان محل بحث است و تخمین‌ها آن را بین ۱۰ تا ۵۰ میلیون سال پیش برآورد می‌کنند.
مسئولان ناسا در دی ۱۴۰۲ در شبکه‌ی اجتماعی X نوشتند: «برخورد تکتونیکی بین اوراسیا و عربستان طی میلیون‌ها سال، این لایه‌های رنگارنگ سنگی را فشرده و به چین‌خوردگی‌های بزرگی تبدیل کرده است.»
صفحات عربی و اوراسیایی همچنان در حال نزدیک شدن به یکدیگر هستند، و تحقیقات اخیر نشان می‌دهد بخشی از پوسته‌ی اقیانوسی که پیش از برخورد این دو صفحه میان آن‌ها قرار داشت، اکنون در زیر عراق و ایران در حال گسسته شدن است. به‌نظر می‌رسد صفحه‌ی اقیانوسی نئوتتیس (Neotethys) از زیر، منطقه را به سمت پایین می‌کشد و باعث تجمع غیرعادی رسوبات در سطح زمین شده است.
صخره‌های چین‌خورده‌ی ایران بسیار رنگارنگ هستند، با نوارهایی سرخ‌رُسی، سبزفام و آبی‌رنگ که حاصل لایه‌های مختلف رسوبی هستند که در طول زمان رسوب کرده‌اند. این لایه‌ها طی میلیون‌ها سال پس از برخورد اولیه فرسایش یافته‌اند و رنگ‌ها و بافت‌های متناوب سنگ‌های زیرین را آشکار کرده‌اند.
تصاویر ماهواره‌ای از این صخره‌های چین‌خورده، میزان فشردگی چشمگیر این مناظر را در طول قرون نشان می‌دهند. دانشمندان آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (JPL) یکی از این تصاویر را با استفاده از نور مادون قرمز رنگ‌آمیزی کرده‌اند تا لایه‌های مختلف سنگ، پوشش گیاهی، و همچنین آزادراه ساخت بشر زنجان-تبریز که از میان این صخره‌ها می‌گذرد و تهران را به تبریز متصل می‌کند، نمایان شود.
از این متن می‌توان نتیجه گرفت که ایران یکی از فعال‌ترین مناطق زمین‌ساختی در جهان است، جایی که برخورد مداوم صفحات تکتونیکی عربی و اوراسیایی، طی میلیون‌ها سال، منجر به شکل‌گیری ساختارهای زمین‌شناسی پیچیده و منحصربه‌فردی شده است. صخره‌های چین‌خورده‌ی ایران، که ادامه‌ای از رشته‌کوه‌های قفقاز بزرگ هستند، نه‌تنها نشانه‌ای از این فعالیت‌های دیرینه‌اند بلکه همچنان تحت تأثیر نیروهای زمین‌ساختی قرار دارند. رنگ‌های متنوع این صخره‌ها حاصل لایه‌های رسوبی گوناگون‌اند که در طول زمان ته‌نشین و پس از برخورد فرسایش یافته‌اند. همچنین داده‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهند که این مناظر تا چه حد تحت فشار قرار گرفته‌اند و فناوری‌های نوین مانند تصویربرداری مادون قرمز به ما امکان درک بهتر لایه‌های زمین، پوشش گیاهی و حتی اثرات انسانی مانند ساخت جاده‌ها را می‌دهند. در نهایت، باقی‌ماندن صفحه‌ی نئوتتیس در زیر ایران و عراق و نقش آن در فرورانش کنونی، یادآور این نکته است که پویایی زمین در این منطقه هنوز به پایان نرسیده و همچنان آینده‌ی زمین‌شناسی ایران را شکل خواهد داد.
