اینکه آیا باید حیات را از زمین به همسایه قرمز رنگ خود معرفی کنیم یا نه، سوال دیگری است – ما سابقه خوبی در این زمینه در سیاره خود نداریم.
اما اگر تصمیم بگیریم که برای ایجاد خانه دوم برای ما زمینی ها ارزش دارد با خاک در مریخ دست و پنجه نرم کنیم، بوم شناس شیائوشوانگ لی و همکارانش در آکادمی علوم چین نامزدی دارند که فکر می کنند باید این کار را انجام دهد.
سطح زمین زمانی برای زندگی به شدت غیرقابل مهمان‌نواز بود، اما این امر مانع از آن نشد که گروهی از موجودات زنده به نام بریوفیت‌ها – که امروزه شامل خزه‌ها، جگرها، و شاخک‌ها می‌شود – از امنیت حاصلخیز اقیانوس‌ها در جستجوی افق‌های جدید خارج شوند.
موفقیت این پیشگامان زمینی به توانایی آنها در مهار و هضم مواد مغذی که از سنگ می ریزند یا روی سنگ جاری می شوند، و در عین حال زنده ماندن در شرایط کاملاً خصمانه که سایر موجودات زنده را به گرد و غبار تبدیل می کند، بستگی دارد. اما همانطور که آنها در سراسر مرزهای صخره ای زمین پخش شدند، خاک هایی را ایجاد کردند که راه را برای سایر شکل های زندگی کمتر سخت گیر هموار کرد تا به تدریج پا در خشکی بگذارند.
این تداخل ژنتیکی همچنان به خزه‌ها در سراسر جهان خدمت می‌کند و محققان فکر می‌کنند که ما می‌توانیم استعدادهای درونی آنها را برای استعمار مریخ مهار کنیم و زمینه را برای سایر اشکال حیاتی کم‌دوام مانند محصولات کشاورزی فراهم کنیم.
برخلاف خزه‌های جنگلی دلپذیری که ممکن است تصور کنید، که در مقایسه با اجدادشان بسیار آسان هستند، Syntrichia caninervis متعهد به حفظ یک روش زندگی بسیار مقتصد است. در بیابان های چین و ایالات متحده، همراه با کوه های یخی پامیر، تبت، خاورمیانه، قطب جنوب و مناطق اطراف قطبی رشد می کند.
صحرای گوربانتونگگوت در شمال غربی چین مرکز S. caninervis است که با وجود دمایی که از -۴۰ درجه سانتیگراد تا ۶۵ درجه سانتیگراد (۴۰- درجه فارنهایت تا ۱۴۹ درجه فارنهایت) متغیر است، در اینجا بیش از هر جای دیگری در جهان رشد می کند. رطوبت نسبی که به ۱.۴ درصد می رسد.
لی و همکارانش این خزه را مورد آزمایش قرار دادند – و بیرون راندن S. caninervis از منطقه راحتی فوق‌العاده وسیع آن کار ساده‌ای نیست.
آنها در آزمایشگاه، پاسخ گیاه به کم آبی شدید، انجماد طولانی مدت (۸۰- درجه سانتیگراد برای ۳ یا ۵ سال و ۱۹۶- درجه سانتیگراد برای ۱۵ یا ۳۰ روز)، تشعشعات (در دوزهای ۵۰۰ تا ۱۶۰۰۰ گری) را آزمایش کردند. و شرایط مشابه مریخ در تاسیسات شبیه سازی جو سیاره ای آکادمی علوم چین (PASF).
در شبیه سازی مریخ، گیاهان تحت فشار حدود ۶۵۰ پاسکال (Pa)، مشابه ۶۸۰-۷۹۰ Pa در مریخ قرار گرفتند. در شب، دما ۶۰- درجه سانتیگراد و در روز ۲۰ درجه سانتیگراد بود که معادل شرایط مریخ در مناطق استوایی تا عرض جغرافیایی متوسط است. آنها همچنین ترکیب گاز اتمسفر و سطوح تابش فرابنفش را شبیه سازی کردند تا به سطح مریخ نزدیکتر شوند.
کم آبی بدن برای S. caninervis یک پیاده روی در پارک بود. و در سرمای شدید، شانه هایش را بالا انداخت. همه گیاهان یخ زده پس از یخ زدایی دوباره تولید شدند، گیاهانی که قبل از انجماد کم آب شده بودند بسیار سریعتر از همتایان خیس خود بهبود می یابند.
در مواجهه با سطوح تشعشعی ۵۰ گری که انسان را می کشد، S. caninervis پلک هم نمی زد. در ۵۰۰ گری، رشد آن حتی به نظر می رسید که سرعت بیشتری داشته باشد.
خزه هایی که کم آب شده بودند و سپس در معرض شرایطی شبیه به مریخ قرار گرفته بودند، توانستند حتی پس از ۳۰ روز بهبودی، طوری رفتار کنند که گویی هرگز این اتفاق نیفتاده است. همتایان هیدراته آنها کمی بیشتر طول کشید تا بهبود یابند، اما همچنان زنده بودند تا داستان را تعریف کنند.
محققان می نویسند: اگرچه هنوز راه زیادی برای ایجاد زیستگاه های خودکفا در سیارات دیگر وجود دارد، ما پتانسیل بزرگ S. caninervis را به عنوان یک گیاه پیشگام برای رشد در مریخ نشان دادیم.
با نگاهی به آینده، ما انتظار داریم که این خزه امیدوارکننده را بتوان به مریخ یا ماه آورد تا امکان استعمار و رشد گیاهان در فضای بیرونی را آزمایش کند.
حتی اگر خزه روی مریخ ایده وحشتناکی باشد، این واقعیت که S. caninervis می تواند زمین کاملاً خشک را به یک پوست زنده تبدیل کند، حتی پس از زنده ماندن در چنین شرایط شدید، امیدی برای زندگی در سیاره خودمان ایجاد می کند. به نظر می رسد، انعطاف پذیرتر از آن چیزی است که ما گاهی اوقات به آن اعتبار می دهیم.
