تصویری که از زمین در فضا میبینیم کرهای درخشان با لکههای سبز، اقیانوسهای آبی و ابرهای سفید دیگر به اندازهی گذشته ثابت و بیتغییر نیست. پژوهشی تازه نشان میدهد سیارهی ما بهتدریج از میزان بازتابندگی خود کاسته و اصطلاحاً «تیرهتر» میشود. این تغییر اما در سراسر زمین یکنواخت نیست؛ دادهها حاکی از آناند که نیمکرهی شمالی با سرعت بیشتری در حال از دست دادن درخشش خود است. چنین روندی میتواند تعادل انرژی در سامانهی اقلیمی زمین را بر هم زند و روند گرمایش جهانی را شدت بخشد.
بر اساس گزارشی از Scientific American، گروهی از پژوهشگران به سرپرستی نورمن لوب، دانشمند ارشد ناسا در حوزهی تابش، در طول ۲۴ سال دادههای ماهوارهای را بررسی کردهاند. مقایسهی میان نور ورودی از خورشید و انرژی بازتابشده به فضا نشان داده است که دو نیمکرهی زمین در این زمینه متقارن نیستند.
دانشمندان این ویژگی بازتابی را با شاخصی به نام آلبیدو (سپیدایی) اندازهگیری میکنند. تا مدتها تصور میشد که با وجود تفاوتهای آشکار در سطح دو نیمکره مانند خشکیها و یخهای بیشتر در شمال و گستردگی اقیانوسها در جنوب پوشش ابرها باعث میشود بازتاب کلی دو سوی سیاره برابر باشد. اما دادههای اخیر نشان میدهند این توازن در حال از میان رفتن است.
به گفتهی برایان سودن، استاد علوم جوی دانشگاه میامی، «یکی از نیمکرهها دارای قارهها و خشکیهای فراوان است، در حالی که دیگری بیشتر از آب تشکیل شده است؛ یکی قطب جنوب را در بر دارد و دیگری اقیانوس منجمد شمالی را.» با وجود این تفاوتهای بنیادی، پیشتر تصور میشد بازتاب کلی آنها همارزش است.
سودن هشدار میدهد که از بین رفتن این تعادل میتواند پیامدهای گستردهای داشته باشد: «وقتی بازتابندگی در یک نیمکره کاهش مییابد، چرخهی اقلیمی ناچار است مسیرهای انتقال انرژی را تغییر دهد تا انرژی اضافی از یک سو به سوی دیگر منتقل شود.»
به بیان ساده، برهم خوردن این موازنه، سامانهی اقلیمی زمین را وادار به تنظیم مجدد میکند؛ فرآیندی که میتواند الگوهای جریان اقیانوسی، محل کمربندهای بارشی و در نتیجه منابع آب جهانی را دگرگون سازد. در نهایت، جذب بیشتر تابش خورشیدی در نیمکرهی شمالی به معنای افزایش دما، ذوب بیشتر یخها و تسریع گرمایش زمین است. پژوهشگران هنوز ارتباط قطعی میان این پدیده و افزایش بارشهای استوایی در شمال را تأیید نکردهاند، اما نشانههایی از وقوع چنین روندی مشاهده شده است.




