“لحظهای که برای اولین بار دادههای عبور MERTIS را مشاهده کردیم و توانستیم فوراً دهانههای برخوردی را تشخیص دهیم، نفسگیر بود!”
فضاپیمای BepiColombo عطارد را در نوری کاملاً جدید – نور مادون قرمز میانی – تصویربرداری کرده است.
در پنجمین عبور از شش عبور برنامهریزیشده، این فضاپیما دستگاه تصویربرداری حرارتی و رادیومتر عطارد (MERTIS) خود را به سمت بخشی از نیمکره شمالی عطارد نشانه رفت. نور مادون قرمز میانی برای چشم انسان نامرئی است، اما حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره ترکیب معدنی و دمای سنگهای بسیار داغ مانند سطح پرتابش آفتابخورده عطارد است. عبور ۱۱ آذر اولین باری بود که دانشمندان سطح عطارد را در طولموجهای مادون قرمز میانی مشاهده کردند، و این دیدگاه جدید سرنخهای جالبی درباره زمینشناسی این سیاره ارائه میدهد.
BepiColombo در ۱۱ آذر از فاصله ۳۷,۶۲۶ کیلومتری (حدود ۲۳,۴۰۰ مایلی) عطارد عبور کرد. این عبور نزدیکترین برخورد این فضاپیما با عطارد نبود؛ نزدیکترین برخورد در ۱۴ شهریور رخ داد، زمانی که فضاپیما فقط از فاصله ۱۶۵ کیلومتری (۱۰۳ مایلی) از سطح تخریبشده و سوخته عطارد عبور کرد.
وقتی BepiColombo در اواخر سال ۱۴۰۵ به مدار عطارد برسد، در نزدیکترین نقطه خود از فاصله ۵۹۰ کیلومتری (۳۷۰ مایلی) این سیاره عبور خواهد کرد و سپس تا فاصله ۱۱,۶۴۰ کیلومتری (۷,۲۳۰ مایلی) از آن دور خواهد شد. اما برای رسیدن به آنجا، این فضاپیما از مسیری مارپیچی در منظومه شمسی داخلی عبور کرده و از نیروی گرانشی زمین (یک بار)، زهره (دو بار) و عطارد (شش بار) برای تنظیم مسیر و سرعت خود برای قرارگیری در مدار استفاده کرده است.
این شش عبور از عطارد (آخرین آن در دی ۱۴۰۳ خواهد بود) به پژوهشگران فرصتی میدهد تا ابزارهای فضاپیما را آزمایش کرده و دادههای علمی جمعآوری کنند که به آنها کمک میکند برنامهریزی دقیقی برای تحقیقات علمی BepiColombo در مدار انجام دهند. یکی از سوالات مهمی که دانشمندان امیدوارند در سالهای آینده به آن پاسخ دهند این است که سطح عطارد دقیقاً از چه موادی تشکیل شده و این اطلاعات چه چیزی درباره نحوه شکلگیری و تکامل این سیاره در نزدیکی گرما و گرانش خورشید آشکار میکند.
MERTIS ابزاری است که دانشمندان امیدوارند نور جدید (مادون قرمز میانی) بر این موضوع بتاباند، زیرا بیشتر مواد معدنی که ترکیب سنگها را تشکیل میدهند، در طولموجهای مادون قرمز میانی به شدت تابش میکنند، بهویژه زمانی که بسیار داغ هستند.
در دو دهه گذشته، تیم علمی MERTIS مواد معدنی و ترکیبات آنها را در آزمایشگاه تا بیش از ۴۰۰ درجه سانتیگراد (۷۵۲ درجه فارنهایت) گرم کرده و تابش مادون قرمز میانی آنها را اندازهگیری کرده است. نتیجه این کار یک پایگاه داده از “اثر انگشت تابشی” برای چندین ماده معدنی است که تیم علمی میتواند آنها را با دادههای MERTIS مقایسه کند تا ترکیب سطح عطارد، دمای آن و میزان ناهمواری زمین را شناسایی کند.
سلمی آدلی از مرکز فضایی آلمان، که مسئول این عبور اخیر است، گفت: “از آنجا که سطح عطارد بهطور شگفتآوری فقیر از آهن است، ما مواد معدنی طبیعی و مصنوعی که فاقد آهن هستند را آزمایش کردهایم. مواد مورد آزمایش شامل مواد معدنی سازنده سنگها هستند تا شبیهسازی کنیم که سطح عطارد ممکن است از چه چیزی تشکیل شده باشد.”
عبور اخیر، اولین فرصت MERTIS برای نمایش تواناییهای خود بود. این ابزار بخشی از نیمکره شمالی عطارد، شامل قسمتی از یک دشت وسیع آتشفشانی و بخشی از حوضه کالوریس را ثبت کرد: دشتی سنگی در داخل یک دهانه برخوردی بزرگ که در هر مدار دیگر، مستقیماً زیر خورشید قرار میگیرد، زمانی که عطارد در نزدیکترین نقطه خود به ستاره ما قرار دارد. این تصاویر همچنین نمایی چشمگیر از دهانه باشو را در بر میگیرند، یک دهانه برخوردی که قبلاً توسط فضاپیماهای Mariner 10 (1352-1353) و Messenger (1389-1393) عکسبرداری شده بود.
آدلی گفت: “لحظهای که برای اولین بار دادههای عبور MERTIS را مشاهده کردیم و توانستیم فوراً دهانههای برخوردی را تشخیص دهیم، نفسگیر بود! در این مجموعه دادهها چیزهای زیادی برای کشف وجود دارد – ویژگیهای سطحی که هرگز به این شکل مشاهده نشدهاند منتظر ما هستند.”
MERTIS توانست از فاصله بیش از ۳۷,۶۰۰ کیلومتری (۲۳,۳۶۳ مایلی) سطح عطارد را با وضوح نسبتاً پایین ۲۶ تا ۳۰ کیلومتر (۱۶ تا ۱۹ مایل) تصویربرداری کند – این وضوح برای ارائه یک نمای کلی به تیم علمی کافی است، اما جزئیات زیادی از تاریخچه زمینشناسی سنگی این سیاره را نشان نمیدهد. هنگامی که BepiColombo سرانجام به مدار عطارد برسد، MERTIS کل سطح را با وضوح ۵۰۰ متر (۵۴۷ یارد) نقشهبرداری خواهد کرد.