یک مطالعه در سال ۱۴۰۳ قرنطینه‌های جهانی را با کاهش تابش گرمایی رسیده از زمین به ماه مرتبط دانست، اما اکنون دانشمندان می‌گویند که این فرضیه درست نبوده است.
فرضیه اولیه، که سال گذشته مطرح شد، چنین بود: با تعطیلی کسب‌وکارها در سال ۱۳۹۸ و سپری شدن زمان بیشتری در خانه، انتشار کربن کاهش یافت و در نتیجه، تابش گرمایی زمین – که به ماه منتقل می‌شود – نیز کاهش پیدا کرد.
تحقیقات پیشین این احتمال را مطرح کرده بودند که تابش زمین می‌تواند بر دمای سطح ماه تأثیر بگذارد. در واقع، در فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۹ ، زمانی که بسیاری از کشورها در قرنطینه بودند، کاهش دمای شبانه ماه مشاهده شد.
در مطالعه جدید، پژوهشگرانی از دانشگاه علوم و فناوری میزوری (Missouri S&T) و دانشگاه هند غربی (UWI) تصمیم گرفتند داده‌ها را دقیق‌تر بررسی کنند و دریافتند که ارتباط بین کووید-۱۹ و دمای ماه چندان قابل‌اعتماد نیست.
ویلیام شونبرگ، مهندس عمران از Missouri S&T، می‌گوید:
«این ایده که فعالیت‌های ما – یا کاهش آن‌ها – روی زمین بتواند تأثیر قابل‌توجهی بر دمای ماه بگذارد (که تقریباً ۲۴۰,۰۰۰ مایل از ما فاصله دارد) چندان محتمل به نظر نمی‌رسید، اما تصمیم گرفتیم ذهنی باز داشته باشیم و تحقیقات بیشتری انجام دهیم.»
با بررسی داده‌ها، پژوهشگران به مشکلاتی در فرضیه اولیه برخوردند. نخست اینکه، کاهش دمای مشابهی در سال۱۳۹۷نیز مشاهده شده بود، و از سال ۱۳۹۸ روند کاهش دما به‌صورت تدریجی ادامه داشته است. این موارد چندان با زمان‌بندی همه‌گیری و قرنطینه‌ها مطابقت ندارد.
در واقع، طبق تجزیه‌وتحلیل جدید، داده‌های دمایی ثبت‌شده توسط مدارگرد شناسایی ماه ناسا (Lunar Reconnaissance Orbiter) نشان می‌دهند که این تغییرات بیشتر یک نوسان دوره‌ای بوده تا یک کاهش دمای مشخص و ناگهانی.
همچنین، پژوهشگران به مطالعه‌ای در سال ۱۴۰۰ اشاره می‌کنند که نشان داد کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در دوران کووید-۱۹ فقط بر لایه‌های پایین جو زمین تأثیر گذاشته است.
شونبرگ توضیح می‌دهد:
«ما انکار نمی‌کنیم که در بازه زمانی بررسی‌شده، دما در برخی زمان‌ها کاهش داشته است، اما اینکه با قطعیت بگوییم فعالیت‌های انسانی دلیل اصلی این کاهش بوده، کمی دور از واقعیت به نظر می‌رسد.»
محققان این مطالعه جدید همچنین این احتمال را مطرح می‌کنند که کاهش آلاینده‌ها و آسمان صاف‌تر می‌توانسته میزان گرمای بازتابی از زمین به ماه را افزایش دهد – که در این صورت، دمای ماه نه‌تنها کاهش نمی‌یافت، بلکه شاید حتی افزایش پیدا می‌کرد.
البته، عوامل متعددی در این پدیده نقش دارند، اما نتیجه مطالعه جدید این است که تغییرات فعالیت انسانی به‌احتمال زیاد تأثیر قابل‌توجهی بر دمای ماه – چه در دوران کووید-۱۹ و چه در سایر زمان‌ها – ندارد.
شونبرگ در پایان می‌گوید:
«در طول شب‌های ماه، این احتمال وجود دارد که گرما و تابش زمین تأثیر بسیار ناچیزی بر دمای سطح ماه بگذارد، اما این تأثیر احتمالاً آن‌قدر کم است که اندازه‌گیری یا حتی تشخیص آن دشوار خواهد بود.»
نتیجه اصلی این مطالعه این است که تغییرات در فعالیت‌های انسانی، حتی در مقیاس جهانی مانند قرنطینه‌های ناشی از کووید-۱۹، تأثیر قابل‌توجهی بر دمای سطح ماه ندارند.
دلایل این نتیجه‌گیری:
- وجود نوسانات مشابه در سال‌های دیگر: کاهش دمای ماه فقط در سال ۱۳۹۹ (دوران قرنطینه) اتفاق نیفتاده، بلکه در سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ نیز روند مشابهی دیده شده است.
- ماهیت نوسانی داده‌ها: کاهش دمای مشاهده‌شده یک روند دوره‌ای بوده، نه یک تغییر ناگهانی که به قرنطینه‌ها نسبت داده شود.
- تأثیر محدود کاهش آلاینده‌ها: مطالعات دیگر نشان داده‌اند که کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در دوران کووید-۱۹ عمدتاً روی لایه‌های پایین جو زمین تأثیر گذاشته و نه روی میزان تابش به ماه.
- امکان افزایش بازتاب گرما: کاهش آلاینده‌ها می‌توانسته باعث افزایش وضوح آسمان و در نتیجه بازتاب بیشتر گرما از زمین به ماه شود، که خلاف فرضیه اولیه است.
جمع‌بندی:
این پژوهش نشان می‌دهد که اثر فعالیت‌های انسانی بر دمای ماه بسیار ناچیز است و کاهش دمای مشاهده‌شده به احتمال زیاد ناشی از عوامل طبیعی یا نوسانات دوره‌ای بوده است، نه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در دوران قرنطینه.
