شاید حتی موفقترین آنها. این تلسکوپ از زمان پرتابش در سال ۱۳۶۸، بیش از ۳۵ سال است که در حال رصد آسمانهاست. تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) نیز پیشرفتهترین و پیچیدهترین تلسکوپی است که تاکنون ساخته شده و از زمان پرتابش در دی ۱۴۰۰، افقهای تازهای را به روی ما گشوده است. زمانی که این دو تلسکوپ با یکدیگر همکاری میکنند، همافزایی شگفتانگیزی پدید میآورند که نه تنها به علم سود میرساند، بلکه تصاویری خیرهکننده از کیهان ارائه میدهد.
این دو تلسکوپ با ترکیب تواناییهای خود، تصاویر ترکیبی زیبایی از دو خوشه ستارهای باز در ابر کوچک ماژلانی تهیه کردهاند: NGC 460 و NGC 456. هر دوی این خوشهها دارای سحابی هستند و نمونههای درخشانی از تعامل ماده و انرژی برای آفرینش جلوههای طبیعی به شمار میروند.
ستارهشناسان به ابر کوچک ماژلانی علاقهمندند زیرا فلزوارگی (metallicity) کمی دارد. این ویژگی، آن را به کیهان اولیه شبیه میسازد؛ زمانی که هنوز ستارههای پرجرم کافی زندگی نکرده و نمرده بودند تا عناصر سنگین تولید کرده و در سراسر کیهان پراکنده کنند. به همین دلیل، ابر کوچک ماژلانی مانند یک آزمایشگاه نزدیک است که به اخترشناسان اجازه میدهد شرایط کیهان باستان و فرآیندهای شکلگیری ستارگان در محیط میانستارهای اولیه را مطالعه کنند.
اگرچه تصاویر کنار هم آموزندهاند، اما قدرت واقعی این تلسکوپها در تصاویر ترکیبی آنها نمایان میشود.
ستارگان در این خوشهها زمانی شکل میگیرند که ابرهای عظیم گازی فرو میریزند و هستههای ستارهای پدید میآیند. این هستهها به تدریج جرم بیشتری جذب کرده و سرانجام همجوشی هستهای در آنها آغاز میشود؛ زمانی که ستاره زندگی خود را با همجوشی هیدروژن آغاز میکند. این ستارگان جوان و داغ، پرتوهای قدرتمندی گسیل میکنند که میتوانند حبابها یا غارهایی در میان ابرهای گاز و غبار پدید آورند. بادهای ستارهای آنها نیز ممکن است باعث فروپاشی هستههای دیگر شود و به شکلگیری ستارگان بیشتر بیانجامد.
دید تلسکوپ هابل گاز درخشان یونیده را نشان میدهد که بر اثر تابش ستارگان، در ابرهای گاز و غبار حباب ایجاد میکند (به رنگ آبی دیده میشود). در مقابل، دید فروسرخ قدرتمند وب تودهها و رشتههای نازک غبار را به تصویر میکشد که به رنگ قرمز دیده میشوند. در تصاویر هابل، غبار اغلب به صورت سایهوار و مسدودکننده نور دیده میشود؛ اما دید فروسرخ وب این امکان را میدهد که غبار را در حال درخشیدن با تابش خود (که از ستارگان گرم شده) مشاهده کنیم. ترکیب گاز و غبار میان ستارگان، محیط میانستارهای (ISM) را تشکیل میدهد.
ستارگان موجود در این تصاویر همگی جواناند، اغلب بین ۱ تا ۱۰ میلیون سال سن دارند؛ در حالی که خورشید ما حدود ۴.۵ میلیارد ساله است. این دو خوشه بخشی از یک مجموعه بزرگتر به نام N83-84-85 هستند که در بخش درونی بال ابر کوچک ماژلانی واقع شده و ساختاری حاوی بسیاری از ستارگان OB دارد. اینها ستارگانی داغ و پرجرم هستند که معمولاً بهصورت گروهی تشکیل میشوند و به آنها «اجتماعات OB» گفته میشود. بسیاری از این ستارگان در نهایت با انفجار ابرنواختر به زندگی خود پایان میدهند — برخی از آنها قبلاً نیز منفجر شدهاند. آنها نقش مهمی در بههمزدن محیط میانستارهای ایفا کرده، اشکال هنرمندانهای میسازند و موجب تولد ستارگان تازه میشوند.
با مشاهده این فرآیند در ابر کوچک ماژلانی، ستارهشناسان نگاهی به گذشته کیهان دارند. تمرکز آنها بر این ناحیه به این دلیل است که میخواهند بازخورد بین تولد ستارگان OB و ویژگیهای فیزیکی محیط میانستارهای را بهتر درک کنند.
هر کسی میتواند این تصویر عظیم را دانلود کند، در آن بزرگنمایی کند و در اعماق آن غرق شود… تا جایی که گذر زمان را از یاد ببرد. لینک آن در دسترس است.