هنگامی سیارک خطرناک ۹۹۹۴۲ آپوفیس روز ۱۳ آوریل ۲۰۲۹ در فاصلهای نزدیک از کنار زمین عبور کند، بیش از ۲ میلیارد نفر در مناطق آفریقا و غرب اروپا قادر خواهند بود حرکت آن را در آسمان شب مشاهده کنند. در صورت آسمان صاف، این جرم آسمانی مانند یک ستاره کمنور و تقریباً به درخشندگی ستارگان صورت فلکی دب اکبر نمایان خواهد شد و با چشم غیرمسلح بهراحتی قابل دیدن خواهد بود.
عبور آپوفیس از کنار زمین برای نخستین بار این امکان را فراهم میآورد که یک سیارک بالقوه خطرناک را با چشم عادی رصد کنیم. ریچارد بینزل، استاد علوم سیارهای در MIT، در سخنرانی خود در کنگره علوم سیارهای اروپا در هلسینکی تأکید کرد که چنین مواجههای با یک سیارک به اندازه تقریبی ۳۴۰ متر (در حدود ارتفاع برج ایفل) فقط حدود هر ۷۵۰۰ سال یکبار رخ میدهد.
برای عموم مردم گذر آپوفیس نمایش بصری چشمگیری و تجربهای یکتا خواهد بود که در طول زندگی هر فرد یکبار پیش میآید. برای محققان اما این رویداد به مراتب نادرتر است و مانند یک «آزمایش طبیعی» عمل میکند که تغییرات لحظهای مدار یک سیارک بزرگ تحت تأثیر گرانش زمین را آشکار میسازد. بینزل گفته است که درباره این تغییرات فعلاً اطلاعات قطعی نداریم و تا زمانی که رصد نکنیم، پاسخ روشن نخواهد شد.
بینزل که از پیشگامان مطالعه خطرات سیارکی و خالق مقیاس تورینو به شمار میآید، بارها و با تأکید تکرار کرد که پیام اصلی سخنرانی او این است: آپوفیس در عبور کنار زمین هیچ خطری ایجاد نخواهد کرد، این نکته را او سهبار یادآور شد.
هنگامی که آپوفیس نخستینبار در سال ۲۰۰۴ کشف شد، ابهام زیادی وجود داشت و محاسبات اولیه احتمال برخورد در تاریخ ۱۳ آوریل ۲۰۲۹ را حدود ۲٫۷ درصد نشان میدادند. آن پیشبینی باعث شد که آپوفیس برای مدتی در سطح ۴ مقیاس تورینو قرار گیرد، بالاترین سطح ثبتشده برای یک جرم نزدیک به زمین؛ اخترشناسان بهدلیل نامگذاری از خدای زیرزمین مصر به آن لقب آپوفیس و گاه «خدای آشوب» دادند.
در دو دهه پس از کشف، رصدهای راداری و پیگیریهای مداوم، عدم قطعیت در تعیین مدار آپوفیس را از صدها کیلومتر به تنها چند کیلومتر کاهش دادند. تا سال ۲۰۲۱ این سیارک رسماً از فهرست تهدیدها حذف شد و برآورد شد که دستکم تا صد سال آینده خطری برای زمین ندارد.
پس از پایان مأموریت موفقیتآمیز به سیارک بنو، ناسا تصمیم گرفته است فضاپیمای اسیریس-رکس را به مأموریت جدیدی تحت عنوان «اسیریس-ایپکس» اعزام کند. این مأموریت با هدف بررسی دقیق سیارک آپوفیس طراحی شده است؛ سیارکی که قرار است در آیندهای نزدیک از کنار زمین عبور کند. اسیریس-ایپکس پیش از این عبور، به آپوفیس نزدیک خواهد شد تا نقشهبرداری سطحی انجام دهد، چرخش آن را بررسی کند و تأثیر گرانش زمین بر مدار آن را اندازهگیری کند. یکی از اهداف برجسته این مأموریت، مطالعه لرزههای درونی آپوفیس است؛ پدیدهای که تاکنون فقط در ماه و مریخ بررسی شده است.
به گفته دکتر بینزل، در طول شش دهه پژوهشهای سیارهای، تنها دو جرم آسمانی مورد لرزهنگاری قرار گرفتهاند. حال، آپوفیس فرصتی فراهم میکند تا درک ما از ساختار درونی اجرام فضایی به سطحی جدید ارتقا یابد.
در همین راستا، آژانس فضایی اروپا نیز مأموریتی به نام RAMSES را پیشنهاد داده است که در صورت تصویب، در سال ۲۰۲۸ پرتاب خواهد شد و تا اوایل ۲۰۲۹ به آپوفیس خواهد رسید. این مأموریت قصد دارد سیارک را در سه مرحله—قبل، هنگام و پس از گذر نزدیک از زمین مطالعه کند. فضاپیمای RAMSES تا فاصله ۵ کیلومتری به آپوفیس نزدیک خواهد شد و احتمال دارد یک ماهواره مکعبی کوچک را روی سطح آن فرود آورد تا لرزشهای ناشی از کشش گرانشی زمین را ثبت کند.
دانشمندان تأکید دارند که آپوفیس تهدیدی فوری برای زمین نیست، بلکه فرصتی تاریخی برای شناخت بهتر خطرات بالقوه برخورد سیارکها و آزمایش روشهای انحراف آنهاست. تام استاتلر، از دانشمندان ارشد ناسا، در نشست اخیر گفت: «آپوفیس یک بحران دفاعی نیست، بلکه یک موقعیت علمی بیسابقه است. سیارکها را نباید صرفاً تهدید دانست، بلکه باید آنها را شناخت—و این همان کاری است که ما در حال انجامش هستیم.»