ایلان ماسک، مدیرعامل شرکت اسپیس‌ایکس، اخیراً طرحی برای مقابله با تغییرات اقلیمی ارائه کرده است که بر استفاده از ماهواره‌های خورشیدی و فناوری هوش مصنوعی تمرکز دارد. ماسک که همواره به پروژه‌های بلندپروازانه علاقه‌مند است، در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد قصد دارد با بهره‌گیری از شبکه‌ای گسترده از ماهواره‌های خورشیدی، گرمایش زمین را کنترل کند.
بر اساس توضیحات او، این ماهواره‌ها قادرند با تنظیم میزان انرژی خورشیدی که به زمین می‌رسد، از افزایش دمای کره زمین جلوگیری کنند. او تأکید کرده است که تغییرات اعمال شده بسیار کوچک خواهند بود و تأثیر منفی قابل توجهی بر سیستم‌های اقلیمی نخواهند گذاشت.
ماسک همچنین به شکلی غیرمستقیم به تمدن‌های پیشرفته اشاره کرد که می‌توانند چنین پروژه‌هایی را منطقی بدانند، مانند تمدن‌های فرضی نوع دوم کارداشف که قادر به بهره‌برداری کامل از انرژی یک ستاره هستند. او بر این باور است که شبکه استارلینک می‌تواند نخستین قدم برای رسیدن به چنین سطحی از فناوری باشد.
ماهواره‌های پیشنهادی ماسک با استفاده از فناوری‌های بازتابنده و تنظیم موقعیت خود، قادر خواهند بود نور خورشید را بازتاب داده یا موقتا مسدود کنند تا از گرمایش بیش از حد زمین جلوگیری شود. هوش مصنوعی این سیستم نیز شرایط اقلیمی را به طور مستمر رصد می‌کند و تغییرات جزئی را به گونه‌ای اعمال می‌کند که اثرات منفی بر اکوسیستم و جو زمین به حداقل برسد.
با وجود جذابیت ایده ماسک، موضوع مسدود کردن بخشی از نور خورشید برای کاهش تغییرات اقلیمی یا همان «ژئومهندسی خورشیدی» تاکنون مورد بحث‌های علمی گسترده‌ای قرار گرفته است. برخی دانشمندان معتقدند این رویکرد ممکن است عملی باشد، اما هشدار می‌دهند که پیامدهای غیرمنتظره‌ای می‌تواند به دنبال داشته باشد، مانند روش‌های تزریق آئروسل‌های استراتوسفری که می‌تواند تغییرات گسترده‌ای در آب‌وهوا ایجاد کند.
طرح‌های ماسک اگرچه نوآورانه هستند، هنوز در مراحل تحقیق و توسعه قرار دارند و نیازمند بررسی دقیق اثرات احتمالی بر اکوسیستم و جو زمین هستند. دانشمندان درباره خطرات بالقوه چنین فناوری‌هایی هشدار داده‌اند، از جمله تغییرات غیرمنتظره در الگوهای بارش و دما که می‌تواند توزیع ناعادلانه تأثیرات مثبت و منفی را در جهان ایجاد کند.
یکی دیگر از نگرانی‌ها، «بازگشت ناگهانی» است؛ یعنی اگر این فناوری به طور ناگهانی متوقف شود، دما به سرعت افزایش یافته و آسیب‌های جدی به اکوسیستم‌ها وارد می‌شود. علاوه بر این، این روش تنها بر کاهش دما تمرکز دارد و مسئله اصلی یعنی انتشار گازهای گلخانه‌ای را حل نمی‌کند، بنابراین اثراتی مانند اسیدی شدن اقیانوس‌ها و بالا آمدن سطح آب دریاها همچنان باقی خواهند ماند.
چالش‌های اخلاقی و حاکمیتی نیز مطرح است، زیرا تصمیم‌گیری درباره استفاده از این فناوری‌ها می‌تواند باعث مناقشات بین‌المللی شود و خطر دارد که برخی کشورها یا شرکت‌ها به جای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، به فناوری‌های ژئومهندسی متکی شوند.
در نهایت، کارشناسان تأکید دارند که اگرچه این ایده‌ها جذاب هستند، برای به‌کارگیری عملی آن‌ها باید تحقیقات بیشتری انجام شود و تمامی اقدامات با دقت، شفافیت و همکاری جهانی انجام گیرد تا خطرات احتمالی به حداقل برسد.
