اما طبق ایده‌ای که در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود، این‌گونه نیست:
“طبق نجوم، وقتی بر یک ستاره آرزو می‌کنید، یک میلیون سال دیر کرده‌اید. ستاره مرده است، درست مثل رؤیاهایتان.”
آیا این حرف حقیقت دارد؟ آیا جیمینی کریکت به ما دروغ گفت؟
به‌عنوان یک اخترشناس، خوشحالم که بگویم ستاره‌هایی که در آسمان شب می‌بینیم خیلی نزدیک‌تر و عمرشان بسیار طولانی‌تر از آن است که تصور می‌کنید. احتمال این‌که تصادفاً بر یک ستاره مرده آرزو کرده باشید، بسیار کم است.
ستاره‌ها نزدیک‌تر از چیزی هستند که فکر می‌کنید
وقتی کسی با این ایده ناراحت‌کننده که “ستاره‌هایی که بر آن‌ها آرزو می‌کنیم، از قبل مرده‌اند” به سراغتان می‌آید، معمولاً می‌گوید که این ستاره‌ها “میلیون‌ها سال نوری دورتر” هستند. این یعنی نوری که از ستاره به چشمان شما می‌رسد، میلیون‌ها سال در راه بوده است و در این مدت، ستاره به‌اصطلاح مرده است.
اما ستاره‌هایی که بر آن‌ها آرزو می‌کنید، احتمالاً آن‌قدر هم دور نیستند. تمام ستاره‌هایی که می‌توانیم با چشم ببینیم، داخل کهکشان راه شیری قرار دارند. کهکشان راه شیری حدود ۱۰۰,۰۰۰ سال نوری گستردگی دارد و منظومه شمسی ما حدود ۲۶,۰۰۰ سال نوری از مرکز این کهکشان فاصله دارد.
بنابراین حتی اگر بتوانیم ستاره‌هایی را در دورترین لبه‌های کهکشان ببینیم، باز هم تنها حدود ۷۴,۰۰۰ سال نوری با ما فاصله دارند، نه “میلیون‌ها سال نوری”.
ستاره‌های قابل مشاهده حتی نزدیک‌تر هستند
در عمل، ستاره‌هایی که می‌توانیم ببینیم حتی از این هم نزدیک‌تر هستند. در یک شب تاریک، بدون حضور ماه و با دید خوب، کم‌نورترین ستاره‌ای که می‌توانیم ببینیم، درخشندگی حدود ۶.۵ قدر دارد.
ستاره‌های روشن‌تر مقدار قدر پایین‌تری دارند و ستاره‌های کم‌نور مقدار قدر بالاتری. برای مثال، روشن‌ترین ستاره در صورت فلکی صلیب جنوبی (Southern Cross) قدر ۰.۸ دارد و کم‌نورترین آن ۳.۶ قدر است.
حد روشنایی قابل مشاهده با چشم برابر با ۶.۵ قدر، یعنی ما می‌توانیم فقط ستاره‌هایی را ببینیم که حداکثر ۱۰,۰۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارند. بنابراین، اگر بر یکی از دورترین ستاره‌ها آرزو کنید، نور آن ستاره ۱۰,۰۰۰ سال در راه بوده تا به چشمان شما برسد.
و اگر فرض کنیم آرزوهایتان با سرعت نور حرکت می‌کنند، ۱۰,۰۰۰ سال دیگر طول می‌کشد تا به ستاره برسند. بنابراین، حتی دورترین ستاره قابل مشاهده تنها ۲۰,۰۰۰ سال پیرتر از زمانی است که آرزوی شما به آن می‌رسد.
ستاره‌ها بیشتر از آنچه فکر می‌کنید عمر می‌کنند
فهرست ستارگان روشن دانشگاه ییل (Yale Bright Star Catalogue) شامل ۹,۰۹۶ ستاره است که روشنایی‌شان بیشتر از قدر ۷ است، یعنی تقریباً در حدی که چشم انسان می‌تواند ببیند. بسیاری (۴۰٪) از ستاره‌های این فهرست، ستاره‌های غول‌پیکر هستند که در سه نوع معمولی، بسیار روشن و ابرغول دسته‌بندی می‌شوند.
هرچه ستاره بزرگ‌تر باشد، عمرش کوتاه‌تر است. بنابراین، این ستاره‌های غول‌پیکر برای مدت کوتاه‌تری می‌درخشند.
اما در نجوم، یک “مدت کوتاه” همچنان حداقل چند صد هزار سال است، که بسیار بیشتر از زمانی است که آرزوی شما برای رسیدن به یک ستاره با فاصله کمتر از ۱۰,۰۰۰ سال نوری نیاز دارد.
بقیه ستاره‌های قابل مشاهده، ستاره‌هایی هستند که به آن‌ها ستاره‌های رشته اصلی (میانسالی) یا ستاره‌های زیرغول گفته می‌شود. این ستاره‌ها عمر بسیار طولانی‌تری دارند، گاهی تا چند میلیارد سال. بنابراین، وقتی صحبت از آرزو کردن می‌شود، سن فقط یک عدد (واقعاً بزرگ) است.
بهترین ستاره‌ها برای آرزو کردن
اگر هنوز هم نگران آرزو کردن بر یک ستاره مرده هستید، چند گزینه مطمئن وجود دارد:
- آلفا قنطورس: نزدیک‌ترین ستاره به زمین و چهارمین ستاره پرنور در آسمان. بهتر از این، این سامانه شامل سه ستاره است که تنها حدود چهار سال نوری با ما فاصله دارند. آن‌ها قطعاً بیشتر از هشت سال (مدت زمان رسیدن نور و آرزوی شما به آن‌ها) دوام خواهند آورد.
- شباهنگ (سیریوس): پرنورترین ستاره آسمان، یک ستاره رشته اصلی است که تنها ۸.۶ سال نوری از ما فاصله دارد.
- اپسیلون اریدانی: حدود ۱۰ سال نوری فاصله دارد و شبیه به خورشید ما است، با عمری کمی کمتر از یک میلیارد سال.
امن‌ترین ستاره برای ارسال آرزوهایتان؟ خورشید!
خورشید تنها هشت دقیقه نوری با ما فاصله دارد و همچنان برای حدود ۵ میلیارد سال دیگر یک ستاره رشته اصلی باقی خواهد ماند.
بنابراین، وقتی بر یک ستاره آرزو می‌کنید، آن ستاره کمتر از ۱۰,۰۰۰ سال نوری از شما فاصله دارد و احتمالاً حداقل صدها هزار سال، و شاید میلیون‌ها یا حتی میلیاردها سال عمر خواهد کرد (درست مانند رؤیاهایتان).
