در این تاریخ، یک پدیده عجیب و همچنان نامفهوم از رژه شهابها، تماشاگران را در کانادا، شمال شرقی ایالات متحده و کشتیهای حاضر در اقیانوس اطلس تا برزیل شگفتزده کرد. منشأ این رویداد که به “رژه بزرگ شهابهای ۱۹۱۳” معروف شد، پس از بیش از یک قرن همچنان ناشناخته باقی مانده است.
این رژه شهابها برخلاف بارشهای شهابی معمول بود که در آنها ردهای نورانی سریع از یک نقطه مشترک به اطراف پراکنده میشوند. شهابهای ۲۰ فروردین ۱۲۹۱ به نظر میرسید که در یک آرایش منظم و مسیرهایی تقریباً یکسان از آسمان عبور میکنند. حرکت آنها آهسته و با نظمی خاص بود.
شهابها تقریباً بهصورت افقی حرکت میکردند و برخی صداهایی را شنیدند
یکی دیگر از تفاوتهای این پدیده با شهابهای معمولی، زاویه ورود آنها به جو زمین بود. درحالیکه شهابهای معمولی بهسرعت وارد جو شده و بر اثر اصطکاک با هوا میسوزند، این شهابها تقریباً بهصورت افقی حرکت کرده و به موازات سطح زمین باقی ماندند. به همین دلیل، یک ناظر میتوانست آنها را برای حدود یک دقیقه مشاهده کند، درحالیکه کل رژه چندین دقیقه طول کشید.
علاوه بر این، برخی از شاهدان گزارش دادند که صدای غرشی را شنیدهاند و صداهای عجیب دیگری نیز به گوش رسیده است، که نشان میدهد این شهابها احتمالاً در ارتفاع نسبتاً کمی از سطح زمین متلاشی شدهاند.
نظریههایی درباره منشأ این پدیده
برخی از ستارهشناسان بعدها نتیجه گرفتند که چون همه مشاهدات این رژه در امتداد یک قوس دایره بزرگ رخ داده، منبع آن احتمالاً یک قمر طبیعی کوچک و موقتی زمین بوده است—چیزی شبیه به یک ماه دوم کوتاهمدت. نظریههای دیگر تلاش کردند ثابت کنند که این رژه هم مانند بارشهای شهابی معمولی دارای یک نقطه کانونی انتشار بوده است.
در شب ۲۰ فروردین ۱۲۹۱ آسمان در شمال شرقی ایالات متحده ابری بود و به همین دلیل، حدود ۳۰ میلیون نفر از ساکنان این منطقه فرصت مشاهده این پدیده را از دست دادند. در گزارشی که در سال ۱۲۹۱ توسط کلارنس چانت در “ژورنال انجمن سلطنتی نجوم کانادا” منتشر شد—که بر اساس بیش از ۱۰۰ گزارش شاهدان عینی گردآوری شده بود—این رویداد به این صورت توصیف شد:
“یک شهاب عظیم از شمال غرب به سمت جنوب شرق حرکت میکرد که هنگام نزدیک شدن به نظر میرسید به دو قسمت تقسیم شده است. این دو قسمت شبیه دو میله از مواد شعلهور بودند که یکی پس از دیگری در حرکت بودند. آنها دائماً جرقههایی از خود ساطع میکردند و پس از عبور، گلولههایی از آتش را به جلو پرتاب میکردند که سریعتر از بخشهای اصلی حرکت میکردند.
این اجرام بهآرامی عبور کردند و حدود پنج دقیقه قابل مشاهده بودند. بلافاصله پس از ناپدید شدن آنها در جنوب شرق، یک گوی آتشین شفاف که شبیه یک ستاره بزرگ بود، در امتداد مسیرشان ظاهر شد. این گوی نه دنبالهای داشت و نه جرقهای از خود ساطع میکرد. برخلاف شهابهای زردرنگ، این گوی شفاف و شبیه یک ستاره به نظر میرسید.”
بررسی دقیقتر این پدیده
دان اولسون از دانشگاه ایالتی تگزاس و استیو هاچسون از انجمن نجوم کوئینزلند استرالیا، این پدیده را مورد بررسی قرار دادهاند. آنها با مطالعه گسترده منابع آرشیوی، موفق شدند گزارشهای هفت کشتی را که پیشتر ناشناخته بودند کشف کنند. این گزارشها مسیر مشاهدهشده رژه را تا هزار مایل دیگر گسترش دادند. یافتههای آنها در سال ۱۳۹۱ در مجله Sky & Telescope منتشر شد.
با این حال، منشأ دقیق این شهابها در رژه ۱۲۹۱ همچنان یک معما باقی مانده و ممکن است هرگز بهطور قطعی مشخص نشود.