اگر ابرها مزاحم نشوند، ساکنان مناطق اطراف اقیانوس اطلس شمالی می‌توانند یک پدیده نادر را مشاهده کنند: خورشیدگرفتگی جزئی. این دومین گرفتگی سال ۱۴۰۴ است و پایان‌بخش نخستین فصل گرفتگی‌های سال محسوب می‌شود که با ماه‌گرفتگی کلی در ۲۴ اسفند آغاز شد. بسته به موقعیت جغرافیایی، این خورشیدگرفتگی می‌تواند از یک گرفتگی کم‌عمق تا یک گرفتگی تقریباً کامل متغیر باشد.
مسیر گرفتگی و زمان‌های کلیدی
این خورشیدگرفتگی روز شنبه، ۹ فروردین، از اروپا، شمال غرب آفریقا، اقیانوس اطلس شمالی و منطقه قطب شمال عبور می‌کند. آغاز گرفتگی در ساعت ۸:۵۱ به‌وقت جهانی (UT) بر فراز اقیانوس اطلس مرکزی خواهد بود. در نواحی واقع در خطی که از نورفولک ویرجینیا تا ساحل شرقی دریاچه ایری و سپس به سمت انتاریو امتداد دارد، ناظران می‌توانند طلوع خورشید را در حالی ببینند که ماه بخشی از آن را پوشانده است.
منظره‌ای شگفت‌انگیز در سواحل نیوانگلند و کانادا
در سواحل نیوانگلند و استان‌های دریایی کانادا، منظره حتی عجیب‌تر خواهد شد. در این مناطق، خورشیدگرفتگی در لحظه طلوع خورشید در جریان است و ناظران شاهد طلوع «شاخ‌های درخشان» خورشید خواهند بود که از افق اقیانوس اطلس بیرون می‌آیند. این صحنه می‌تواند یادآور تصورات دریانوردان باستانی از پدیده‌های ناشناخته باشد.
حداکثر گرفتگی در ساعت ۱۰:۴۷ به‌وقت جهانی در ارتفاعات قطب شمال کانادا رخ می‌دهد و گرفتگی در ساعت ۱۲:۴۴ به‌وقت جهانی در شمال روسیه به پایان می‌رسد. مناطق مختلف اروپا و آفریقا کل این پدیده را مشاهده خواهند کرد.
در بیشترین میزان گرفتگی، ماه ۹۴٪ از خورشید را خواهد پوشاند، اما در نواحی جنوبی‌تر، این میزان کمتر خواهد بود. محاسبات نشان می‌دهد که سایه ماه از فاصله ۲۶۰ کیلومتری سطح زمین، در ارتفاعات قطب شمال کانادا عبور می‌کند، به همین دلیل این گرفتگی کاملاً کلی نخواهد بود.
آیا از فضا نیز می‌توان این خورشیدگرفتگی را مشاهده کرد؟
اعتبار: ناسا / آبری جمیگنانی
بله، یک ناظر خوش‌شانس در مدار زمین ممکن است بتواند یک خورشیدگرفتگی کامل و کوتاه را ببیند. اما به نظر می‌رسد که فضانوردان ایستگاه فضایی بین‌المللی یا ایستگاه فضایی تیانگونگ چین قادر به مشاهده گرفتگی کامل نباشند، زیرا سایه ماه از عرض‌های جغرافیایی قطبی عبور می‌کند. برخی ماهواره‌های رصد خورشید، مانند Proba-2 آژانس فضایی اروپا، قبلاً خورشیدگرفتگی‌های جزئی را از مدار زمین ثبت کرده‌اند.
ایمنی در هنگام مشاهده خورشیدگرفتگی
مشاهده مستقیم خورشید بدون محافظ مناسب می‌تواند به چشم آسیب برساند. فقط از عینک‌های مخصوص رصد خورشید که دارای استاندارد ISO 12312-2 هستند استفاده کنید و قبل از استفاده، آنها را برای وجود سوراخ یا ترک بررسی کنید. همچنین، تلسکوپ‌ها و دوربین‌های دوچشمی باید مجهز به فیلترهای مخصوص خورشید باشند.
روش‌های دیگر برای مشاهده ایمن خورشیدگرفتگی شامل استفاده از پروژکتورهای خورشیدی ساده، یک قیف خورشیدی، یا ایجاد تصویر خورشید با استفاده از سوراخ‌های ریز در برگ درختان یا حتی آبکش آشپزخانه است.
عکاسی از خورشیدگرفتگی در طلوع آفتاب
یک دوربین DSLR مجهز به فیلتر ND متغیر (با توان ۱۵ تا ۲۰ گام نوری) می‌تواند برای ثبت این پدیده مناسب باشد. البته این فیلتر فقط برای دوربین است و نباید برای مشاهده مستقیم از آن استفاده کرد. همچنین باید منظره‌یاب دوربین را مسدود کرد تا از نگاه مستقیم به خورشید جلوگیری شود.
آیا می‌توان زهره را در کنار خورشیدگرفتگی دید؟
بله! سیاره زهره که در ۳ اردیبهشت به مقابله داخلی رسیده، در زمان گرفتگی حدود ۱۳ درجه غرب خورشید قرار دارد و با قدر -۴.۱ می‌درخشد. با کمی دقت، می‌توان آن را در آسمان روز مشاهده کرد.
چرخه ساروس و آینده این خورشیدگرفتگی
این خورشیدگرفتگی عضو شماره ۲۱ از ۷۱ گرفتگی در سری ساروس ۱۴۹ است. این چرخه در ۳۱ مرداد ۱۰۴۳ آغاز شده و تا ۶ مهر ۲۳۰۵ ادامه خواهد داشت. نخستین خورشیدگرفتگی کلی این چرخه در ۲۰ فروردین ۱۴۲۲، در بخش کوچکی از شرق دور روسیه رخ خواهد داد و مدت آن تنها ۱ دقیقه و ۲۴ ثانیه خواهد بود.
وضعیت آب‌وهوا در مناطق تحت پوشش خورشیدگرفتگی
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که مناطق شمال شرقی ایالات متحده و شرق کانادا بیشتر ابری خواهند بود، درحالی‌که برای بریتانیا و اروپا، آسمانی نیمه‌ابری پیش‌بینی شده است. با این حال، حتی اگر آسمان کاملاً صاف نباشد، باز هم امکان مشاهده خورشیدگرفتگی وجود دارد، زیرا خورشیدگرفتگی جزئی در پشت ابرهای نازک نیز قابل رؤیت است.
گرفتگی‌های بعدی در سال۱۴۰۴
پس از این رویداد، آخرین فصل گرفتگی‌های سال ۱۴۰۴ شامل یک ماه‌گرفتگی کلی در ۱۶ شهریور (قابل مشاهده در استرالیا و اقیانوس هند) و یک خورشیدگرفتگی جزئی در ۳۰ شهریور (در اقیانوس آرام جنوبی و نیوزیلند) خواهد بود.
این آخر هفته فرصت را از دست ندهید!
این اولین خورشیدگرفتگی سال ۱۴۰۴ است. اگر در منطقه مناسبی هستید، حتماً فرصت تماشای آن را از دست ندهید!
