ستارهشناسان در جستوجوی سیارات فراخورشیدی هستند که مواد شیمیایی خاصی در جو آنها میتواند نشانهای از تمدنی پیشرفته باشد. این مواد شیمیایی که به نام فناورینشانهها (Technosignatures) شناخته میشوند، در زمین یافت شده و نتیجهی سوختن سوختهای فسیلی هستند. گروهی از پژوهشگران، هیدروکربنهای آروماتیک چندحلقهای (Polycyclic Aromatic Hydrocarbons – PAH) را بررسی کردهاند تا امکان شناسایی آنها را ارزیابی کنند.
در طول دههها، روشهای مختلفی برای جستوجوی تمدنهای پیشرفته توسعه یافته است؛ از اسکن ستارگان برای یافتن سیگنالهای رادیویی یا پالسهای لیزری غیرعادی گرفته تا جستوجوی شواهدی از آب. این روشها تاکنون نتیجهی مثبتی به همراه نداشتهاند. ابتکاراتی مانند SETI (جستوجوی هوش فرازمینی) از برخی از قویترین رادیوتلسکوپهای جهان برای شنیدن سیگنالها استفاده کردهاند. همزمان، مناطق قابل سکونت سیارات فراخورشیدی برای یافتن نشانههایی از آب بررسی شده است که ممکن است وجود حیات را پیشنهاد دهد.
گروهی از پژوهشگران به رهبری دوایپایان دوبِی امکان استفاده از هیدروکربنهای آروماتیک چندحلقهای (PAH) را بهعنوان روشی جایگزین برای ادامهی این جستوجو بررسی کردند. PAH زمانی توجهها را به خود جلب کرد که در یک شهابسنگ مریخی شناسایی شد. کشف این هیدروکربنها که بهعنوان محصولات جانبی حیات شناخته میشوند، توجه زیادی را به خود جلب کرد، زیرا یافتن آنها در شهابسنگهای مریخی نشان میدهد که ممکن است شکلی از حیات در گذشتهی مریخ وجود داشته باشد. این موضوع همچنان مورد بحث است، اما تیم پژوهشی معتقد است که جستوجوی این هیدروکربنها در جو سیارات میتواند وجود تمدنهای پیشرفته را نشان دهد.
اگرچه PAHهایی در فضا یافت میشوند، مانند آنهایی که در محیط میانستارهای وجود دارند، اما اغلب با فعالیتهای موجودات زیستی مرتبط هستند. این گروه پژوهشی تمرکز خود را بر روی هیدروکربنهایی گذاشتهاند که مقاطع جذب در دسترس در جو سیاراتی مانند زمین دارند. مقطع جذب، معیاری از احتمال فرآیند جذب، مانند پراکندگی ذرات، است که میتواند توسط رصدخانهی Habitable Worlds با آینهی ۸ متری شناسایی شود. مواد شیمیایی منتخب این گروه شامل نفتالین، آنتراسن، فنانترن و پیرن بودند.
بر اساس شواهد موجود از غلظت PAH در زمین، تیم متوجه شد که این غلظتها از زمان انقلاب صنعتی اندکی کاهش یافتهاند. با استفاده از این اطلاعات، شبیهسازیهایی با محدودهای از غلظتها انجام شد تا قابلیت شناسایی تمدنی مشابه زمین را اثبات کنند. همچنین معماری تلسکوپ در این پژوهش بررسی شد و علیرغم اینکه آینههای بزرگتر وضوح و قابلیت جمعآوری نور را بهبود میبخشند، نتایج مثبت نبودند.
تحلیلها نشان دادند که آینههای تلسکوپ با قطر ۶، ۸ یا ۱۰ متر، نسبت سیگنال به نویز کافی برای شناسایی جزئیات طیفی چهار مولکول مورد نظر را ندارند. نتیجهگیری نهایی تیم این بود که شناسایی امضای PAHها بین طولموجهای ۰.۲ تا ۰.۵۱۵ میکرون با استفاده از تلسکوپهای بزرگ زمینی غیرممکن است.
این پژوهش نمونهای عالی از کار علمی است که نتایج مثبتی به همراه ندارد، اما نتایج منفی نیز در تحقیقات علمی ارزشمند هستند. اکنون تحقیقات بیشتر و اندازهگیریهای آزمایشگاهی برای بهبود قابلیت شناسایی این مولکولها مورد نیاز است تا شاید بتوانیم اولین همسایهی کیهانی خود را پیدا کنیم.