سیاره زمین در معرض یکی از شدیدترین طوفانهای خورشیدی در بیش از دو دهه اخیر قرار گرفته است. مجموعهای از انفجارهای عظیم روی سطح خورشید، موجی از ذرات پرانرژی را به سمت زمین پرتاب کرده که باعث شکلگیری یک طوفان ژئومغناطیسی قدرتمند (سطح G4) شده است. این رویداد نه تنها شفقهای قطبی خیرهکننده را در عرضهای جغرافیایی پایینتر ایجاد کرده، بلکه تهدیدی واقعی برای ماهوارهها، شبکههای برق و سیستمهای ناوبری به شمار میرود. شدت طوفان به حدی است که شرکت بلو اوریجین، متعلق به جف بیزوس، مجبور به به تعویق انداختن پرتاب موشک نیوگلن خود شد تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود.
براساس گزارش آژانس فضایی اروپا (ESA)، خورشید در روزهای اخیر فعالیت شدیدی داشته و سه انفجار بزرگ از لکه خورشیدی فعال AR4274، که مستقیماً به سمت زمین است، روانه فضا کرده است. دو موج نخست این طوفان به زمین رسیدهاند و موج سوم، که قدرتمندترین آنهاست و شرارهای از کلاس X5.1 در تاریخ سهشنبه ۱۱ نوامبر ۲۰۲۵ ایجاد کرده، با سرعتی نزدیک به ۱۵۰۰ کیلومتر بر ثانیه در مسیر زمین حرکت میکند و پیشبینی میشود تا پنجشنبه ۱۳ نوامبر به سیاره ما برسد.
گرچه این طوفان برای انسانها خطر بیولوژیکی ندارد، اما میتواند اختلالات جدی در فناوری ایجاد کند. مرکز پیشبینی وضعیت فضایی اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا هشدار داده که شبکههای برق ممکن است نوسان کنند، ارتباطات رادیویی مختل شود و سیستمهای موقعیتیاب جهانی (GPS) دچار خطا شوند. بهعنوان مثال، طوفان سطح G5 در ماه مه ۲۰۲۴ باعث توقف ناگهانی تراکتورها و تجهیزات کشاورزی مبتنی بر GPS در آمریکا شد.
جوها پکا لونتما، رئیس دفتر آبوهوای فضایی آژانس فضایی اروپا، تأکید کرده است: «طوفان ژئومغناطیسی در سطح شدید ادامه خواهد داشت و ماهوارهها، شبکههای برق و سیستمهای ناوبری ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرند. با توجه به ادامه فورانهای خورشیدی، انتظار میرود فعالیت شدید آبوهوای فضایی در روزهای آتی نیز ادامه یابد.»
این طوفان همچنین جلوهای زیبا و نادر در آسمان ایجاد کرده است: شفقهای قطبی در مناطق جنوبیتر از حد معمول، از جمله ایالت آلاباما، قابل مشاهده شدهاند. با رسیدن موج سوم، پیشبینی میشود این نمایش نورانی در روزهای آینده ادامه پیدا کند.
فعالیت شدید خورشیدی پدیدهای تصادفی نیست؛ خورشید در مسیر رسیدن به اوج چرخه ۱۱ ساله خود، موسوم به «بیشینه خورشیدی»، قرار دارد. در این دوره، شرارههای خورشیدی و طوفانهای ژئومغناطیسی قدرتمندتر و مکررتر میشوند. برای مقابله با این شرایط، آژانسهایی مانند ESA مأموریتهای جدیدی از جمله «ویجل» را راهاندازی کردهاند که با رصد خورشید از نقاط متفاوت در فضا، امکان پیشبینی سریعتر و دقیقتر این رخدادها را فراهم میکنند.





