سال‌هاست که دانشمندان در مورد شیارهای مرموزی که در دامنه تپه‌های شنی مریخ کنده شده‌اند، سردرگم هستند. اکنون یک آزمایش جدید پاسخی انفجاری را آشکار کرده است، یخ دی اکسید کربن (CO₂) ممکن است این ویژگی‌ها را به خودی خود ایجاد کرده باشد. دکتر لونکه رولفز، دانشمند زمین از دانشگاه اوترخت، دریافت که بلوک‌های CO₂ یخ‌زده می‌توانند به سمت پایین دامنه‌های مریخ حرکت کنند و ردیف‌هایی از شن را به بیرون منفجر کنند تا سوراخ‌های عمیقی ایجاد کنند. رولفز تصریح کرد که این مانند دیدن کرم‌های شنی در Dune بود. یافته‌های او اخیراً در Geophysical Research Letters منتشر شده است.
به گفته تیم تحقیقاتی، این فرآیند در طول زمستان مریخ آغاز می‌شود، زمانی که یخ CO₂ با کاهش دما به منفی ۱۲۰ درجه سانتیگراد، روی تپه‌های شنی جمع می‌شود. با بازگشت نور خورشید بهاری، یخ به سرعت گرم می‌شود و شروع به تصعید می‌کند – مستقیماً از جامد به گاز تبدیل می‌شود. گاز به دام افتاده فشار زیادی را در زیر یخ ایجاد می‌کند و باعث می‌شود که “منفجر” شود و شن‌ها را به کناری براند. این انفجار شدید، یخ را به سمت پایین سرازیر می‌کند و شیارهای پیچ در پیچی مانند برخی از الگوهای دیده شده در مریخ ایجاد می‌کند.
رولوفس و دانشجویش، سیمون ویشرز، این نظریه را آزمایش کردند. محیط کنترل‌شده، دما و فشار هوای مریخ را شبیه‌سازی کرد و نشان داد که چگونه یخ CO₂ می‌تواند مانند یک “موش کور” یا موجودات خیالی تپه‌های شنی، در میان شن‌ها نفوذ کند. وقتی بلوک‌های یخی متوقف می‌شدند، گودال‌های توخالی از خود به جا می‌گذاشتند.
این مطالعه همچنین نشان داد که چگونه یخ CO₂ در کناره‌های سایه‌دار تپه‌های شنی در نیمکره جنوبی مریخ تشکیل می‌شود. همانطور که تصعید و جدا می‌شود، بلوک‌ها به سمت پایین سرازیر می‌شوند و ردی از خود به جا می‌گذارند که سطح مریخ را شکل می‌دهد.
رولوفس اشاره کرد که مطالعه فرآیندهای سطح مریخ به درک شکل‌گیری مناظر فراتر از زمین کمک می‌کند. همچنین به سرنخ‌های جدیدی در مورد تکامل سیاره‌ای و شرایطی که زمانی مریخ را به گهواره‌ای بالقوه برای حیات تبدیل کرده بود، اشاره می‌کند.
