تشخیص اینکه کدام یک در سال ۱۴۰۳ ستاره بزرگتری بود: خورشید یا ماه، دشوار است.
از همان آغاز سال، ماه مرکز توجه بود. در دی، ژاپن به پنجمین کشوری تبدیل شد که به باشگاه فضایی ۲۳۸ هزار مایلی پیوست؛ زمانی که مأموریت “تکتیرانداز ماه” موفق به انجام دقیقترین فرود تاریخ بر روی ماه شد—با وجود یک مشکل دقیقه آخری که فرودگر را روی بینیاش قرار داد. تقریباً در همان زمان، مأموریتهای رقیب از شرکتهای خصوصی فضایی منجر به اولین فرود تجاری بر ماه شد. امسال همچنین چین برای بار دوم به سمت نیمه پنهان ماه رفت و این بار چندین پوند نمونههای ارزشمند ماه را با فضاپیمای چانگای ۶ به زمین آورد.
اما خورشید، این ماهواره طبیعی زمین، نیز در سال ۱۴۰۳ خودی نشان داد. در ماه مهر، دانشمندان ناسا و اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA) تأیید کردند که خورشید رسماً به اوج چرخه ۱۱ ساله فعالیت خود، معروف به “حداکثر خورشیدی”، وارد شده است. اما نشانهها پیشتر از این نمایان بودند—و در آسمان زمین نقش بسته بودند—زیرا خورشید در طول سال طوفانهای خورشیدی را برانگیخت، شرارههای قدرتمند کلاس X شلیک کرد و زمین را با شفقهای قطبی نادر جهانی پوشاند که برخی حتی تا جنوب فلوریدا دیده شدند. این فعالیتهای شدید خورشیدی، آسماننگران را شگفتزده و کشاورزانی را که تراکتورهای مجهز به GPS آنها مانند “جنزدهها” شروع به حرکت بیهدف کردند، نگران کرد.
آیا نمیشود این دو جسم آسمانی محبوب زمین با هم کنار بیایند؟ آنها این کار را برای چند ساعت در ۲۰ فروردین انجام دادند، زمانی که خورشیدگرفتگی کامل پیشبینیشده از مکزیک تا کانادا از آمریکای شمالی عبور کرد. با همترازی زمین، ماه و خورشید، تخمین زده میشود که ۴۴ میلیون نفر—و حداقل یک غاز—شاهد تاریکی اسرارآمیز روز، رنگها و دماهای تقویتشده، و منظرهای نادر و بدون نیاز به تلسکوپ از تاج خورشید بودند.
این سال نمیشد از خورشید و ماه چشم برداشت، اما رصدهای هیجانانگیزی از گوشهوکنار کیهان همچنان به دست میآمد. اگر آنها را از دست دادهاید، اینها برخی از داستانهای کمتر دیدهشده فضایی موردعلاقه من از سال ۱۴۰۳هستند.
شهاببارانی بهسبب انسان؟
مشخص شد که برخورد عمدی یک فضاپیما با یک سیارک میتواند پیامدهای غیرمنتظرهای داشته باشد. ناسا در سال ۱۴۰۱ مأموریت آزمایش تغییر مسیر سیارک دوتایی (DART) را برای بررسی امکان انحراف یک سیارک توسط نیروی جنبشی یک موشک پرسرعت آغاز کرد. این مأموریت موفقیت بزرگی بود—اما طبق تحقیقات منتشرشده در سال جاری، ممکن است بقایای برخورد در نهایت به مریخ یا حتی زمین برسند. اگر این اتفاق بیفتد، تکههای سنگی تهدیدی ایجاد نخواهند کرد، بلکه در جو زمین میسوزند و اولین شهابباران انسانی تاریخ را به وجود میآورند. دانشمندان قبلاً این شهابباران فرضی را “دیمورفیدها” نامگذاری کردهاند، به نام سیارک دیمورفوس که تحت تأثیر قرار گرفت.
ماموریت تلسکوپ اقلیدس و نقشه سهبعدی کیهان
امسال، تلسکوپ اقلیدس آژانس فضایی اروپا ابزارهای علمی خود را فعال کرد و مأموریت بلندپروازانه ایجاد بزرگترین نقشه سهبعدی از جهان را آغاز کرد. تا ماه مهر، تنها ۱٪ از این نقشه تکمیل شده بود. در نهایت، مشاهدات اقلیدس به دانشمندان در کشف رازهای ماده تاریک و انرژی تاریک—دو پدیده که با هم ۹۵٪ از جهان را تشکیل میدهند اما همچنان بسیار مبهم هستند—کمک خواهد کرد. در این حین، این تلسکوپ فضایی تصاویری خیرهکننده از کیهان ثبت میکند که میتوانیم تا زمان دریافت پاسخهای علمی از آنها لذت ببریم.
جستجوی سیاره نُه به پایان نزدیک میشود
دهههاست که ستارهشناسان شاهد رفتار عجیب اجرام فراتر از مدار نپتون بودهاند. این ناهنجاریهای گرانشی میتوانند به وجود دنیای پنهان و فرضی به نام سیاره نُه اشاره داشته باشند. در حالی که خود سیاره هنوز کشف نشده است، نویسنده ، هری بیکر، گزارش داد که دانشمندان در حال نزدیک شدن به تعیین مکان احتمالی و ویژگیهای این سیاره هستند. این جستجو ممکن است در سال ۱۴۰۴ پایان یابد، زمانی که رصدخانه قدرتمند ورا روبین در شیلی بالاخره بهصورت کامل عملیاتی میشود.
امیدواریم که از کاوش در فضا با ما در این سال لذت برده باشید. با مأموریتها و رصدخانههای فضایی هیجانانگیز جدید در پیش، حتماً در سال ۱۴۰۴ نیز همراه ما باشید تا کشفیات شگفتانگیز بیشتری را دنبال کنیم.
