تنها سومین جرم شناختهشدهای که از بیرون منظومه شمسی به «همسایگی» ما آمده است. این مهمان میانستارهای هنگام نزدیک شدن به خورشید، نمایش دیدنیای به راه انداخته و رازهایی از بازدیدکنندگان اعماق فضا را آشکار میکند.
3I/ATLAS در فاصله ۳٫۸ واحد نجومی از خورشید بهوضوح فعال است. این فاصله یعنی تقریباً چهار برابر فاصله زمین تا خورشید. در این فاصله زیاد هم، انرژی خورشید باعث تغییرات چشمگیر در این جرم ناشناخته شده است. سمت رو به خورشیدِ هسته، غبار ساطع میکند و دُمی ضعیف که با فشار تابشی خورشید به عقب رانده شده، از آن کشیده میشود.
برخلاف سیارکها که در مدار خود تقریباً بدون تغییر باقی میمانند، 3I/ATLAS رفتاری شبیه یک دنبالهدار دارد. تابش خورشید سطح آن را گرم کرده و باعث آزاد شدن رشتههایی از ذرات غبار میشود که دُمی مشخص و رو به دور از خورشید ایجاد میکنند. این پدیده، فرصتی کمنظیر برای ستارهشناسان فراهم کرده تا موادی را بررسی کنند که کاملاً در یک منظومه ستارهای دیگر شکل گرفتهاند.
با بهرهگیری از وضوح استثنایی هابل، گروهی به رهبری دیوید جویت از دانشگاه کالیفرنیا در لسآنجلس (UCLA) توانستند برآورد کنند که این جرم، هنگام گرم شدن، چه مقدار ماده از دست میدهد. آنها نرخ از دست رفتن جرم بهصورت غبار را بین ۶ تا ۶۰ کیلوگرم در ثانیه محاسبه کردند، بسته به اندازه ذراتی که بیرون پرتاب میشوند. این مقدار تقریباً برابر با از دست دادن جرم یک خودروی کوچک در هر چند دقیقه است؛ رقمی چشمگیر برای جرمی کوچک و دوردست.
تعیین اندازه خود 3I/ATLAS چالشبرانگیز بود، زیرا تنها ابر درخشان غبار پیرامون آن قابل مشاهده است و هسته جامد مستقیماً دیده نمیشود. پژوهشگران با تحلیل توزیع روشنایی در «کُما» (هاله غبار اطراف هسته)، تخمین زدند که شعاع مؤثر هسته کمتر از ۲٫۸ کیلومتر است، با فرض اینکه تنها ۴ درصد از نور تابیده شده را بازتاب میدهد (مشابه زغالچوب).
یکی از جنبههای جذاب مطالعه اجرام میانستارهای، درک ترکیب و خاستگاه آنهاست. محققان دریافتند که اگر فعالیت این جرم ناشی از تصعید مونوکسید کربن (تبدیل مستقیم از جامد به گاز) باشد، شعاع هسته نمیتواند کمتر از ۰٫۱۶ کیلومتر باشد و اگر مولکولهای کمفرّارتری عامل خروج گاز باشند، اندازه هسته باید بزرگتر باشد. این محدودیت اندازه اهمیت زیادی دارد، چون به ما کمک میکند ترکیب و پیشینه این جرم را بفهمیم. هر مادهای برای آغاز تصعید، گرمایش خورشیدی متفاوتی نیاز دارد، بنابراین با مشاهده زمان و شدت فعالیت 3I/ATLAS میتوان به ترکیب احتمالی آن پی برد.
بازدیدکنندگانی مانند 3I/ATLAS بسیار نادرند. پیش از آن، تنها دو جرم میانستارهای تأیید شده بودند: «اوموآموا» در سال ۲۰۱۷ و «بوریسوف» در سال ۲۰۱۹. هر یک از این مهمانها پنجرهای منحصربهفرد به منظومههای سیارهای ستارگان دیگر میگشایند و ویژگیهای شیمیایی و فیزیکی شکلگرفته در محیطهای بیگانه و میلیاردها کیلومتر دورتر را با خود حمل میکنند.
این مشاهدات هابل از 3I/ATLAS گامی مهم در توانایی ما برای مطالعه این پیامآوران کیهانی بهشمار میرود و نهتنها اطلاعاتی درباره خود جرم، بلکه نشانههایی از منظومه ستارهای دوردستی ارائه میدهد که آن را به سفر در کهکشان فرستاده است.