سیارک ۲۰۲۴ YR4 که ابتدا به عنوان یک «نابودگر شهری» بالقوه شناخته شد، این هفته به یک عبور نزدیک اما بدون برخورد تبدیل شد. احتمال برخورد این جرم بزرگ با زمین در سال ۱۴۱۰ ابتدا افزایش یافت، اما طی چند روز به شدت کاهش یافت.
این سیارک حدود ۵۵ متر قطر دارد و در صورت برخورد می‌تواند انرژی‌ای ۵۰۰ برابر بیشتر از بمب اتمی هیروشیما آزاد کند. به همین دلیل، نگرانی‌هایی درباره‌ی آن وجود داشت، به‌ویژه زمانی که احتمال برخوردش در ۳۰ بهمن به ۳.۱٪ رسید—بالاترین احتمالی که تاکنون برای یک سیارک با این اندازه ثبت شده است. خوشبختانه، این احتمال خیلی زود به ۱.۵٪ کاهش یافت و اکنون فقط ۰.۲۸٪ است.
چرا این اعداد تغییر می‌کنند؟
از ابتدا، پیش‌بینی اصلی این بود که ۲۰۲۴ YR4 از کنار زمین عبور خواهد کرد. اما به دلیل عدم اطمینان در مسیر مداری آن، اخترشناسان نمی‌توانستند برخورد را کاملاً رد کنند. با بهبود مشاهدات و کاهش عدم قطعیت، احتمال برخورد نیز کمتر شد.
ریچارد بینزل، مخترع مقیاس خطر برخورد تورینو و استاد علوم سیاره‌ای در MIT، توضیح می‌دهد که این تغییرات بخشی طبیعی از فرایند علمی هستند:
“اخترشناسان نمی‌توانند کشفیات خود را پنهان کنند، زیرا آسمان برای همه باز است. هر زمان که جرمی را شناسایی کنیم که ممکن است در آینده از نزدیکی زمین عبور کند، فرآیند علمی اندازه‌گیری‌های دقیق به‌طور عمومی انجام می‌شود.”
سطح تهدید ۲۰۲۴ YR4 چقدر است؟
برای ارزیابی تهدید سیارک‌ها و دنباله‌دارها، از مقیاس خطر تورینو استفاده می‌شود که ۱۱ سطح دارد (از سطح ۰: بدون خطر تا سطح ۱۰: فاجعه جهانی).
دردی ۱۴۰۳، وقتی احتمال برخورد این سیارک به بیش از ۱٪ رسید، در سطح ۳ قرار گرفت—سطحی که برای اجرامی با توانایی نابودی یک شهر در نظر گرفته می‌شود. حتی زمانی که احتمال برخورد به ۳٪ رسید و بعد دوباره به ۱.۵٪ کاهش یافت، همچنان در سطح ۳ باقی ماند. اما با کاهش احتمال برخورد به کمتر از ۱٪، به سطح ۱ نزول کرد، که نشان‌دهنده‌ی عدم وجود خطر غیرمعمول است.
ناسا گزارش داده که مشاهدات جدید در شب‌های ۱ و ۲ اسفند، احتمال برخورد را به ۰.۲۸٪ کاهش داده است. انتظار می‌رود با بررسی‌های بیشتر، این عدد به صفر برسد.
اگر سطح تهدید افزایش یابد چه می‌شود؟
مقیاس تورینو بر اساس شدت تخریب و احتمال برخورد کار می‌کند، اما این به معنای صعود پله‌پله در این مقیاس نیست.
اگر مشخص می‌شد که ۲۰۲۴ YR4 واقعاً در مسیر برخورد است، مستقیماً به سطح ۸ می‌پرید، جایی که «برخورد قطعی با تخریب موضعی» تعریف می‌شود. اما این سیارک هرگز به سطح ۹ یا ۱۰ نمی‌رسید، زیرا اندازه‌ی آن برای ایجاد فاجعه‌ای در حد یک تسونامی بزرگ یا انقراض جهانی کافی نیست.
اگر این سیارک واقعاً در مسیر برخورد قرار می‌گرفت، احتمالاً ۲ دی ۱۴۱۱ و در یکی از مناطق زیر سقوط می‌کرد:
- اقیانوس آرام شرقی
- آمریکای جنوبی شمالی
- اقیانوس اطلس
- آفریقا، دریای عرب و جنوب آسیا
آیا می‌توان سیارک را منحرف کرد؟
بله، ناسا روش‌های مختلفی را برای منحرف کردن سیارک‌های خطرناک بررسی کرده است، از جمله:
- استفاده از گرانش یک فضاپیما برای تغییر مسیر
- انفجار هسته‌ای برای تغییر مدار سیارک
تصمیمات مرتبط با این اقدامات، بر عهده‌ی شبکه بین‌المللی هشدار سیارک‌ها (IAWN) است که ناسا آن را هماهنگ می‌کند.
چگونه ۲۰۲۴ YR4 با سایر اجرام مقایسه می‌شود؟
این سیارک یک مورد نادر است، زیرا در زمان کشف، تنها سیارک بزرگی بود که احتمال برخورد بیش از ۱٪ داشت. برخورد آن می‌توانست یک رخداد یک‌بار در هر هزار سال باشد.
ریچارد بینزل این سیارک را با آپوفیس مقایسه می‌کند، سیارکی که در ۱۳۸۳ به سطح ۴ رسید و سپس به سطح ۰ نزول کرد. این سیارک در ۱۴۰۸ از کنار زمین عبور می‌کند، اما اخترشناسان مطمئن‌اند که برخوردی رخ نخواهد داد.
“آپوفیس در۱۴۰۸ یک نمایش شگفت‌انگیز خواهد بود که میلیاردها نفر می‌توانند آن را ببینند.”
آپوفیس ۳۳۵ متر قطر دارد و اگر در مسیر برخورد بود، به سطح ۹ می‌رسید—سطحی که نشان‌دهنده‌ی ویرانی بی‌سابقه‌ی منطقه‌ای است. تنها سیارک‌های غول‌پیکرتر از آن، مانند شهاب‌سنگی که دایناسورها را نابود کرد، به سطح ۱۰ می‌رسند.
کشف سیارک‌ها در آینده
دانشمندان روز‌به‌روز در حال بهبود روش‌های کشف اجرام فضایی هستند. بینزل می‌گوید:
“سیارک ۲۰۲۴ YR4 فقط نوک کوه یخ است. برنامه‌های جدید اکتشافی باعث می‌شوند که در آینده اجرام بیشتری را کشف کنیم.”
با این حال، او تأکید دارد که این موضوع نباید باعث نگرانی شود:
“برعکس، با شناسایی این اجرام و محاسبه‌ی مدارهایشان، ما مطمئن‌تر خواهیم شد که هیچ سیارک بزرگی بی‌خبر از راه نخواهد رسید.”
