در سال ۵۵۹ هجری قمری، ستاره‌شناسان چینی و ژاپنی ظهور یک ستاره مهمان را در صورت فلکی ذات‌الکرسی مشاهده کردند. این رویداد که به‌شدت ثبت و تحلیل شد، نتیجه یک انفجار عظیم به نام ابرنواختر بود.
این ابرنواختر ناشی از کوتوله سفیدی بود که پس از رسیدن به حد چاندراسخار، انفجار خود را آغاز کرد. این رویداد نادر به ما کمک می‌کند تا تکامل بقایای ابرنواخترها را بهتر درک کنیم.
مواد حاصل از این انفجار در سال ۱۳۹۱ کشف شدند و نام Pa 30 برای این باقیمانده ابرنواختر انتخاب شد. در سال ۱۴۰۳، ستاره‌شناسان رشته‌هایی ضعیف در داخل این ساختار کروی مشاهده کردند که مانند پره‌هایی به سمت مرکز، کوتوله سفید را به اجکتای اطراف متصل می‌کردند.
با استفاده از تصویرگر وب کیهانی کک (KCWI)، ستاره‌شناسان موفق شدند نقشه‌ای سه‌بعدی از بقایای این ابرنواختر تهیه کنند. این نقشه به آن‌ها کمک می‌کند تا درک کنند چگونه اجزای ابرنواختر به فضا پرتاب شده‌اند.
ابرنواختر نادر و منحصر به فرد SN 1181
ابرنواختر SN 1181 که در سال ۵۵۹ هجری قمری مشاهده شد، یکی از نادرترین انواع ابرنواختر است. این ابرنواختر از نوع Ia بود که به جای از بین بردن کامل کوتوله سفید، ستاره‌ای به نام ‘زامبی’ را باقی گذاشت. این نوع خاص ابرنواخترها نتیجه ادغام دو کوتوله سفید است.
اخترشناسان از ابزار KCWI برای بررسی دقیق این پدیده و نحوه پراکندگی مواد در فضا استفاده کردند. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که مواد حاصل از انفجار با سرعتی حدود ۱۰۰۰ کیلومتر در ثانیه گسترش یافته و به سال ۵۵۹ هجری قمری بازمی‌گردد.
مباحث جدید و نتایج تحقیقات
مطالعات اخیر نشان داده‌اند که Pa 30 دارای عدم تقارن‌های قابل توجهی در طول خط دید ما است که نشان می‌دهد خود انفجار ابرنواختری نیز نامتقارن بوده است. در این ساختار، حفره بزرگی در مرکز باقیمانده وجود دارد و رشته‌هایی عجیب اطراف این ستاره زامبی را احاطه کرده‌اند.
به گفته محققان، ممکن است موج‌های ضربه‌ای باعث متراکم شدن گرد و غبار به صورت رشته‌ها شده باشند، اما علت دقیق شکل‌گیری این ساختارها هنوز مشخص نیست.
نتیجه‌گیری
ابرنواختر SN 1181 و باقیمانده آن، Pa 30، فرصتی منحصربه‌فرد برای درک پدیده‌های کیهانی پیچیده و نامتعارف فراهم کرده است. این تحقیقات نه تنها درک ما از این رویدادهای نادر را افزایش می‌دهد، بلکه به کشف اسرار بیشتر در فیزیک ابرنواخترها کمک می‌کند.
سوالات متداول
۱. ابرنواختر SN 1181 چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
SN 1181 نوعی ابرنواختر Ia است که به‌جای از بین بردن کامل کوتوله سفید، یک ستاره زامبی باقی گذاشته است.
۲. Pa 30 چیست و چه ارتباطی با SN 1181 دارد؟
Pa 30 باقیمانده ابرنواختر SN 1181 است که شامل رشته‌های گازی و ساختارهای کروی در اطراف کوتوله سفید مرکزی است.
۳. ستاره‌شناسان چگونه سرعت و ساختار این ابرنواختر را اندازه‌گیری کردند؟
آن‌ها از ابزار KCWI برای تهیه نقشه سه‌بعدی و اندازه‌گیری سرعت مواد حاصل از انفجار استفاده کردند.
۴. چرا ابرنواختر SN 1181 نامتقارن بوده است؟
بر اساس تحقیقات، انفجار این ابرنواختر نامتقارن بوده و این موضوع در باقیمانده‌های آن مشهود است.
