ماه‌نشین سقوط کرد، اما یک ابزار علمی مأموریت خود را انجام داد

در حالی که در مدار ماه قرار داشت و برای فرود آماده می‌شد، سیستم ناوبری لیزری آن از کار افتاد. این فضاپیمای ۱۹۰۰ کیلوگرمی مجبور شد برای فرود از دوربین‌های ناوبری استفاده کند.

در ۳ اسفند ۱۴۰۲، ادیسه با موفقیت روی سطح ماه فرود آمد و به نخستین فضاپیمای آمریکایی تبدیل شد که از زمان آپولو ۱۷ در سال ۱۳۵۰، روی ماه فرود نرم انجام داده است. با این حال، هنگام فرود یکی از شش پایه آن شکست و فضاپیما در زاویه‌ای ۳۰ درجه‌ای قرار گرفت که انتقال داده‌ها به زمین را دشوار کرد.

با وجود این مشکلات، شرکت Intuitive Machines این مأموریت را موفقیت‌آمیز اعلام کرد. ابزار ROLSES-1 (مشاهده امواج رادیویی در سطح ماه برای مطالعه پوسته فوتوالکترونیکی) توانست وظیفه خود را انجام دهد. ناسا توضیح داد که ROLSES-1 یک طیف‌سنج رادیویی با فرکانس پایین است که برای مطالعه «چگالی و ارتفاع مقیاس پوسته فوتوالکترونیکی نزدیک سطح ماه» طراحی شده است. در واقع، این ابزار یک تلسکوپ رادیویی است و به اولین آزمایش رادیو نجومی روی ماه تبدیل شد.

تحقیقات جدیدی که به ژورنال The Astrophysical Journal ارسال شده است، نتایج مشاهدات ROLSES-1 را ارائه می‌دهد. عنوان مقاله این است:
«نتایج اولین تلسکوپ رادیویی ناسا روی ماه: نشانه‌های فناوری زمینی و پس‌زمینه کهکشانی با فرکانس پایین مشاهده شده توسط ROLSES-1 بر روی فضاپیمای ادیسه».
نویسنده اصلی مقاله، جاشوا هیبرد، از مرکز اخترفیزیک و نجوم فضایی در دانشگاه کلرادو بولدر است.

نویسندگان مقاله می‌نویسند:
«ROLSES-1 که بر روی فضاپیمای ادیسه نصب شده، اولین تلسکوپ رادیویی ناسا روی ماه و اولین فضاپیمای آمریکایی است که پس از پنج دهه روی سطح ماه فرود آمده است. با وجود چالش‌های فراوان، ROLSES-1 توانست مقدار کمی داده در طول مسیر پرواز و دو روز پس از فرود با استفاده از چهار آنتن مونوپل استیسر جمع‌آوری کند، هرچند آنتن‌ها به شکل ایده‌آل مستقر نشده بودند.»

یکی از آنتن‌های ساده ROLSES-1 به طور غیرمنتظره‌ای در حین پرواز باز شد و توانست مقداری داده در مسیر ماه جمع‌آوری کند. پس از فرود، ROLSES-1 با سایر آنتن‌ها در دو بازه زمانی کوتاه داده‌های بیشتری جمع‌آوری کرد. این در حالی است که انتظار می‌رفت این ابزار حدود هشت روز داده جمع‌آوری کند، اما در مجموع تنها حدود ۲۰ دقیقه کار کرد.

rolses antenna — یکی از چهار آنتن ROLSES-1 به‌طور غیرمنتظره‌ای در حین پرواز باز شد و توانست مقداری داده جمع‌آوری کند.
اعتبار تصویر: Intuitive Machines.

این ابزار برای درک نحوه پراکندگی امواج رادیویی توسط سطح متخلخل ماه طراحی شده بود و وظیفه داشت سطح ماه را در فرکانس‌های رادیویی، از جمله خط ۲۱ سانتی‌متری یا خط هیدروژن، مشاهده کند. هدف این بود که محیط ماه و تأثیر آن بر تلسکوپ‌های رادیویی آینده بررسی شود. علاوه بر این، ROLSES-1 برای رصد نشانه‌های فناوری زمینی و استفاده از آن‌ها به عنوان مرجع در جستجوی نشانه‌های فناوری بیگانگان طراحی شده بود.

odysseus view of earth — این شکل نمایی از زمین را از دید ROLSES-1 در طی سه دوره عملیاتی آن نشان می‌دهد: در حال انتقال، سطح ماه ۱ (۷ اسفند ۱۴۰۳) و سطح ماه ۲ (۸ اسفند ۱۴۰۳). توجه داشته باشید که در زمان مشاهدات حین انتقال، کل قاره آمریکای شمالی در دید قرار دارد، در حالی که در دو روز بعدی مشاهده، دو پهنه آبی بزرگ (اقیانوس‌های آرام و اطلس) عمدتاً در میدان دید هستند.

محققان توضیح دادند که این ابزار توانست امواج رادیویی کوتاه‌موجی را از زمین و ماهواره‌های مدار زمین که از یونوسفر عبور کرده بودند، شناسایی کند. این امواج در واقع همان نشانه‌های فناوری زمینی یا Technosignatures هستند. به گفته نویسندگان:
«تمام آنتن‌ها سیگنال‌های رادیویی کوتاه‌موجی را ثبت کردند که از یونوسفر زمین عبور کرده بودند. این سیگنال‌ها اساساً نشانه‌های فناوری زمینی بودند.»

im odysseus lander tipped — پنل سمت چپ، آخرین تصویری است که توسط ادیسه ارسال شده است. پنل سمت راست نشان می‌دهد که فرودگر چگونه نسبت به سطح ماه قرار گرفته است.
اعتبار تصویر: (چپ) Intuitive Machines، (راست) Hibbard و همکاران، ۲۰۲۵.

این مشاهدات همچنین داده‌های ارزشمندی درباره نحوه انتشار امواج رادیویی زمینی از طریق یونوسفر و رسیدن آن‌ها به ماه ارائه کرد. از سوی دیگر، این یافته‌ها فرصتی منحصر به فرد برای مشاهده نشانه‌های فناوری زمینی از یک نقطه دید خارجی فراهم کردند. نویسندگان اظهار داشتند:
«نشانه‌های فناوری تحت تأثیر نوسانات چگالی در یونوسفر زمین قرار می‌گیرند و می‌توان از آن‌ها به عنوان نشانگرهایی در جستجوی هوش فرازمینی از سیارات فراخورشیدی استفاده کرد.»

در نشست ۲۲۴ام انجمن نجوم آمریکا در تیر ۱۴۰۳، جک برنز، محقق اصلی ROLSES-1، گفت:
«همه چیز از دست نرفت. ما یک عکس سلفی فرکانسی عالی از زمین گرفتیم، آن هم از دیدگاهی منحصربه‌فرد.»

ROLSES-1 تنها اولین تلسکوپ رادیویی ناسا بر روی ماه است و ناسا قصد دارد در سال‌های آینده تلسکوپ‌های رادیویی بیشتری را به سطح ماه بفرستد. به گفته نویسندگان:
«ROLSES-1 یک تلاش پیشگامانه برای قرار دادن تلسکوپ‌های رادیویی روی سطح ماه برای ناسا بود و از طریق برنامه CLPS، چندین تلسکوپ رادیویی دیگر نیز طی سال‌های آینده به ماه فرستاده خواهند شد.»

نسخه پیشرفته ROLSES-2 با قابلیت جمع‌آوری داده‌های دقیق‌تر، حفاظت بهتر در برابر تداخلات و مقاوم‌تر در برابر شرایط سخت دمایی ماه در حدود دو سال آینده پرتاب خواهد شد. این ابزار همچنین تمرکز بیشتری بر خط ۲۱ سانتی‌متری خواهد داشت.

odysseus landing site — شرکت Intuitive Machines دهانه مالاپرت A را انتخاب کرد زیرا به نظر می‌رسید که منطقه‌ای امن باشد.
اعتبار تصویر: Intuitive Machines.

علاوه بر آن، LuSEE-Night (آزمایش الکترومغناطیس سطح ماه در شب) برای تشخیص امواج رادیویی بسیار ضعیف از دوران تاریک کیهان، قبل از شکل‌گیری اولین ستاره‌ها و کهکشان‌ها، طراحی شده است. LuSEE-Night در نیمه دور ماه که محیطی بسیار آرام از نظر امواج رادیویی دارد، مستقر خواهد شد.

در نهایت، هدف اصلی نجوم رادیویی ماه ساخت یک آنتن پارابولیک بزرگ مانند نمونه‌های زمینی است. پروژه‌هایی مانند FARSIDE (آرایه دوردست برای تحقیقات علمی رادیویی از دوران تاریک کیهان و سیارات فراخورشیدی) و تلسکوپ رادیویی دهانه ماه، از جمله ایده‌های پیشنهادی هستند.

محققان در نتیجه‌گیری مقاله خود نوشتند:
«علی‌رغم تمام موانع، فضاپیمای ادیسه شرکت Intuitive Machines در نزدیکی دهانه مالاپرت A در قطب جنوب ماه فرود آمد.»

ROLSES-2 که در حدود دو سال دیگر پرتاب خواهد شد، اندازه‌گیری‌های دقیق‌تری از آسمان با فرکانس پایین، محیط ماه، فوران‌های خورشیدی و دیگر پدیده‌ها انجام خواهد داد. همان‌طور که نویسندگان به طنز نوشتند:
«ROLSES-2 شاید بتواند بر شانه‌های خمیده ROLSES-1 ایستاده و دستاوردهای بیشتری کسب کند.»

LuSEE-Night نیز قرار است در سال ۱۴۰۵ پرتاب شود. داده‌های محدود ROLSES-1 به هر دو مأموریت جانشین آن کمک خواهند کرد.