یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که سیارات مشابه مشتری، شاید در فضای بین سیاره‌ای اطراف منظومه شمسی ما به‌طور معمولی یافت شوند. این یافته می‌تواند به این معنا باشد که ساختار منظومه شمسی ما به آن اندازه که تصور می‌شد خاص و غیرمعمول نیست.
دو نظریه پیشین درباره محیطی که منظومه شمسی در آن شکل گرفته وجود دارد. یکی از این نظریه‌ها معتقد است که منظومه شمسی در محیطی غنی از فلزات شکل گرفته که ناشی از نزدیکی به یک ابرنواختر بوده است. این نظریه معتقد است که ستاره‌های مجاور فلزات سنگین را به منظومه شمسی جوان بازگردانده‌اند. نظریه دیگر بیان می‌کند که خورشید از یک ابر مولکولی گاز و غبار در محیطی با چگالی پایین تشکیل شده است.
طبق یافته‌های اخیر، سیارات مشابه مشتری ممکن است در اطراف ستارگان مشابه خورشید ما در فضای نزدیک منظومه شمسی بسیار رایج باشند. اگر این نظریه تایید شود، معماری منظومه شمسی ما ممکن است عادی‌تر از آنچه تصور می‌شد باشد.
رافائل گراتون، محقق ارشد این مطالعه و پژوهشگر رصدخانه نجومی پادوآ در ایتالیا، اعلام کرد که یافته‌های جدید از این دیدگاه حمایت می‌کند که منظومه شمسی ما در محیطی آرام و با چگالی پایین شکل گرفته است. او می‌گوید: “مطالعات بیشتر در آینده ممکن است به روشن‌تر شدن این موضوع کمک کند.”
در این مطالعه، گراتون و همکارانش داده‌های یک گروه ستاره‌ای به نام گروه متحرک β Pic (BPMG) را بررسی کردند. این گروه متشکل از ۱۴۶ ستاره است که فرض می‌شود همزمان از یک ابر مولکولی متولد شده‌اند و بنابراین ترکیب شیمیایی مشابهی دارند. از این میان، ۳۰ ستاره دارای جرم بیشتری از خورشید بودند و بررسی‌ها نشان داد که ۲۰ ستاره احتمالاً میزبان سیارات مشابه مشتری هستند.
این یافته‌ها نشان می‌دهد که سیارات گازی غول‌پیکر مانند مشتری در اطراف این ستاره‌ها با سن بسیار جوان (تنها ۲۰ میلیون سال) وجود دارند. این در حالی است که سن خورشید حدود ۱۰۰ میلیون سال است و مشتری در دوران بعدی شکل گرفته است.
مطالعه سیارات مشابه مشتری در این ستاره‌ها چالش‌برانگیز است، چرا که مدارهای بسیار دور آنها باعث می‌شود تا تکمیل یک دور مدار ده‌ها سال به طول بینجامد. به گفته گراتون، برای شناسایی یک سیاره، به حداقل سه گذر نیاز داریم که باعث شده تا داده‌های موجود ناکافی باشد.
گراتون اشاره کرد که تنها ۳۰ سال پیش، هیچ سیاره‌ای خارج از منظومه شمسی شناخته نشده بود و هنوز در کشف سیارات بیشتر با مشکلاتی مواجه هستیم. اما امروزه می‌توانیم بزرگ‌ترین سیارات مشتری‌مانند را شناسایی کنیم.
به عنوان مثال، در اوایل سال جاری، دانشمندان نگاهی به یک منظومه سیاره‌ای در حال شکل‌گیری در فاصله ۵۰۰۰ سال نوری از زمین انداختند که توده‌های گرد و غبار آن روزی ممکن است به غول‌های گازی مانند مشتری تبدیل شوند.
نتیجه‌گیری
یافته‌های جدید از احتمال عادی بودن معماری منظومه شمسی و وجود سیارات مشابه مشتری در دیگر منظومه‌ها پشتیبانی می‌کند. با پیشرفت‌های بیشتر در تحقیقات و فناوری‌های رصدی، ممکن است بتوانیم اطلاعات بیشتری درباره سیارات فراخورشیدی کسب کنیم و درک بهتری از جایگاه منظومه شمسی در کیهان به‌دست آوریم.
سوالات متداول
۱. آیا منظومه شمسی ما غیرمعمول است؟
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که سیارات مشابه مشتری در اطراف ستارگان خورشیدمانند رایج هستند و این ممکن است به این معنا باشد که معماری منظومه شمسی ما چندان غیرمعمول نیست.
۲. چگونه سیارات مشابه مشتری شناسایی می‌شوند؟
سیارات مشتری‌مانند به دلیل مدارهای بلند خود، مدت زیادی طول می‌کشند تا کامل شناسایی شوند. برای شناسایی این سیارات معمولاً از روش گذر استفاده می‌شود که در آن کاهش موقت نور ستاره زمانی که سیاره از جلوی آن عبور می‌کند، ثبت می‌شود.
۳. چه تفاوتی بین محیط‌های غنی از فلز و محیط‌های با چگالی کم وجود دارد؟
محیط‌های غنی از فلز ناشی از انفجارهای ابرنواخترها هستند که فلزات سنگین را به فضای بین ستاره‌ای تزریق می‌کنند. در حالی که محیط‌های با چگالی کم از گاز و غبار تشکیل شده‌اند و بیشتر با شکل‌گیری آرام‌تری همراه هستند.
۴. چرا مطالعه سیارات فراخورشیدی چالش‌برانگیز است؟
به دلیل فاصله زیاد و مدارهای طولانی، مطالعه سیارات مشابه مشتری سال‌ها زمان می‌برد و به داده‌های بلندمدت نیاز دارد. همچنین شناسایی سیارات فراخورشیدی با روش‌های فعلی محدودیت‌هایی دارد.
