ممکن است بالاخره اولین قمر خارج از منظومه شمسی را کشف کرده باشیم

سال گذشته، دو اخترشناس به نام‌های الکس تیچی و دیوید کیپینگ از دانشگاه کلمبیا، ادعا کردند که اولین نامزد ماه فراخورشیدی را در داده‌های تلسکوپ کپلر مشاهده کرده‌اند.

اکنون آن‌ها با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل، مشاهدات جدیدی انجام داده‌اند که به طور جدی به کشف اولین ماه فراخورشیدی اشاره دارد.

کیپینگ اظهار داشت: «این اولین باری خواهد بود که قمر در خارج از منظومه شمسی شناسایی می‌شود.»

در صورت تأیید مشاهدات هابل، این یافته می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد چگونگی تشکیل منظومه‌های سیاره‌ای ارائه دهد و ممکن است دانشمندان را مجبور کند تا تئوری‌های موجود در مورد چگونگی شکل‌گیری قمرها را بازنگری کنند.

ماه نامزد که Kepler-1625b-i نامگذاری شده، به دور سیاره‌ای فراخورشیدی به نام Kepler-1625b می‌چرخد که خود به دور یک ستاره زرد رنگ مشابه خورشید به نام Kepler-1625 مدار می‌زند. این سیستم حدود ۸۰۰۰ سال نوری از ما فاصله دارد، فاصله‌ای که اخیراً با کمک داده‌های گایا اصلاح شده است.

این سیاره، Kepler-1625b، یک غول گازی به اندازه مشتری است که شعاع آن بیش از ۱۱ برابر شعاع زمین است، اما جرمی به مراتب بیشتر از مشتری دارد.

قمر مورد نظر نیز بسیار بزرگ است. بر اساس محاسبات اخترشناسان، این قمر تقریباً به اندازه نپتون بوده و یک جسم گازی محسوب می‌شود که در فاصله حدود ۳ میلیون کیلومتری به دور سیاره خود می‌چرخد.

این محققان برای اولین بار در هنگام بررسی داده‌های کپلر از ۲۸۴ سیاره فراخورشیدی در جستجوی قمر فراخورشیدی، به Kepler-1625b-i پی بردند. این داده‌ها شامل «انحرافات و نوسانات جزئی» در منحنی نوری بودند که نشان‌دهنده سیاره‌ای در حال عبور از مقابل ستاره است. اما اطلاعات به اندازه کافی نبود.

کپلر تنها سه عبور از این سیاره در مقابل ستاره را ثبت کرده بود، که به دلیل طول مدار حدود یک ساله این سیاره بود. کیپینگ در یک نشست خبری توضیح داد: «تحلیل ما از منحنی نوری جدید نشان می‌دهد که این سیاره حدود یک ساعت و ربع زودتر از موعد عبور می‌کند، که نشان از تأثیر گرانشی احتمالی دارد.»

متأسفانه زمان استفاده از هابل بسیار محدود و مورد تقاضا بود، به همین دلیل تیم تنها ۴۰ ساعت فرصت داشت و نتوانست کل گذر را ثبت کند.

در حالی که این مشاهدات شواهد بیشتری برای وجود Kepler-1625b-i فراهم می‌کنند، اما قطعی نیستند.

یکی از توضیحات دیگر برای سیگنال‌های مشاهده‌شده ممکن است وجود سیاره دومی باشد که به دور Kepler-1625 می‌چرخد. اما تاکنون کپلر هیچ نشانه‌ای از چنین سیاره‌ای پیدا نکرده است.

توضیح دیگر می‌تواند این باشد که نویزی از خود ستاره باعث این سیگنال‌ها شده باشد. اما ستاره در داده‌های کپلر آن‌قدر آرام بوده که حتی چرخش آن قابل تشخیص نبوده است. بنابراین، احتمال نویز ستاره‌ای کم است، اما تیم هیچ مدرکی برای آن پیدا نکرد.

هیجان کشف یک مورد کاملاً جدید و بی‌سابقه منطقی است و ممکن است مقدمه‌ای برای کشفیات مشابه در آینده باشد.

کیپینگ اظهار داشت: «اگر این کشف تأیید شود، ما با سیستمی روبه‌رو هستیم که ویژگی‌های منحصر به فرد و غیرمنتظره‌ای دارد؛ مانند کشف اولیه سیارات مشتری داغ که در اوایل دوران شکار سیارات صورت گرفت.»

مطمئناً سؤالاتی در مورد چگونگی شکل‌گیری این ماه به وجود خواهد آمد.

Kepler-1625b-i حدود ۱.۵ درصد جرم سیاره اصلی را دارد که مشابه نسبت جرم زمین به ماه است. اما از آنجا که هر دو جرم گازی هستند (و نه قابل سکونت)، اندازه بزرگ ماه این پرسش را مطرح می‌کند که چگونه چنین قمری شکل گرفته است.

ماه زمین احتمالاً در اثر برخورد با زمین شکل گرفته است، اما چنین برخوردی با یک غول گازی مانند Kepler-1625b ممکن است برای تشکیل قمری به اندازه نپتون کافی نباشد.

گمان می‌رود که قمرهای مشتری از حلقه‌ای از مواد تشکیل شده باشند. با این حال، هیچ‌یک از قمرهای مشتری به اندازه نپتون نیستند. احتمال دیگر این است که این ماه از جای دیگری توسط جاذبه سیاره به دام افتاده باشد.

در حال حاضر پاسخ قطعی برای این سؤالات وجود ندارد، اما می‌توان امیدوار بود که با رصدهای آینده توسط تلسکوپ‌های هابل و جیمز وب، کشف این ماه تأیید شود.

تیچی افزود: «ما مشتاق بررسی دقیق جامعه علمی در مورد این یافته هستیم و امیدواریم قبل از مدت طولانی، فرصتی برای مشاهده مجدد این هدف داشته باشیم.»

نتیجه گیری

کشف احتمالی قمر Kepler-1625b-i نقطه عطفی در تحقیقات فضایی است و می‌تواند درک ما از شکل‌گیری منظومه‌های سیاره‌ای را به طور قابل‌توجهی تغییر دهد. اگرچه شواهد موجود نشان‌دهنده وجود این قمر است، اما تأیید نهایی نیازمند تحقیقات و مشاهدات بیشتری است. این کشف می‌تواند دریچه‌ای به سوی مطالعه و شناسایی قمرهای فراخورشیدی دیگر باشد و دانشمندان را به بازنگری در نظریه‌های موجود در مورد چگونگی تشکیل قمرها وادار کند. با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از تلسکوپ‌های پیشرفته‌تر مانند جیمز وب، امید است که اطلاعات بیشتری در این زمینه به دست آید و معماهای بیشتری از کیهان حل شود.

سوالات متداول