آیا امسال امیدوار به کریسمس سفید هستید؟ خوب، حتی اگر در جایی که زندگی می‌کنید برفی نباشد، حداقل می‌توانید از این تصاویر از “سرزمین عجایب زمستانی” مریخ لذت ببرید.
این تصاویر که در ژوئن ۲۰۲۲ توسط دوربین استریو با وضوح بالا (HRSC) در مدارگرد مریخ اژانس فضایی اروپا (ESA) و در سپتامبر ۲۰۲۲ توسط دوربین آزمایش علم تصویربرداری با وضوح بالا (HiRISE) در مدارگرد شناسایی مریخ ناسا (MRO) گرفته شده، نمایی از یک منظر برفی در منطقه “آسترال اسکاپولی” مریخ، نزدیک قطب جنوبی این سیاره را نشان می‌دهند.
اما این “برف” دیده شده در این تصاویر کاملاً متفاوت از برف‌هایی است که ما روی زمین داریم.
در واقع، این یخ دی‌اکسید کربن است و در قطب جنوبی مریخ یک لایه ۸ متری از آن به صورت سالانه وجود دارد. (این تصاویر در واقع نزدیک به انقلاب تابستانی گرفته شده‌اند، نه زمستانی — اینجا در تمام طول سال بسیار سرد است.)
پس چرا به نظر می‌رسد که در این تصاویر تنها لایه‌ای از “برف” پراکنده است؟ این نواحی تاریک لایه‌هایی از گرد و غبار هستند که روی یخ نشسته‌اند. گرد و غبار معمولاً در اعماق یخ یافت می‌شود، اما یک فرآیند فصلی باعث می‌شود بخشی از آن به سطح برسد.
مدارگرد شناسایی مریخ ناسا همچنین یخ‌زدگی زمستانی را در لبه‌های تپه‌های شنی مریخ مشاهده کرده است. ناسا می‌نویسد که این یخ‌زدگی می‌تواند از فرسایش جلوگیری کند و گرد و غباری که تپه‌های شنی را تشکیل می‌دهد در جای خود نگه دارد تا فصل ذوب در بهار فرا برسد.
با گرم شدن یخ دی‌اکسید کربن در قطب جنوبی مریخ در تابستان، یخ شروع به تصعید می‌کند، یعنی مستقیماً از حالت جامد به بخار تبدیل می‌شود. در این فرآیند، جیب‌هایی از گاز محبوس شده در یخ شکل می‌گیرد.
در نهایت، فشار به اندازه‌ای می‌رسد که یک فوران گازی کوچک ایجاد می‌شود که به اندازه کافی قدرتمند است تا گرد و غبار تاریک موجود در زیر یخ را به هوا پرتاب کند. هنگامی که گرد و غبار به سطح بازمی‌گردد، باد آن را به این الگوهای چرخشی می‌برد. (نکته جانبی: فرآیندی مشابه ویژگی‌های عنکبوتی روی سطح مریخ را ایجاد می‌کند.)
پس آنچه که به نظر می‌رسد یک صحنه زیبای زمستانی و دشت‌گونه در این تصاویر مریخ اکسپرس است، در واقع یک صحنه تابستانی دینامیک است، جایی که جت‌های گازی گرد و غبار را در سطح مریخ پراکنده می‌کنند. خوب، حداقل هنوز بیرون سرد است — دمایی حدود -۱۲۵ درجه سانتی‌گراد (-۱۹۳ درجه فارنهایت).
