آرایه‌ی رادیوتلسکوپی آلما (ALMA) در صحرای آتاکاما هفته گذشته به‌دنبال بارش نادری از برف که کمپ عملیاتی را در بر گرفت، فعالیت‌های خود را موقتاً متوقف کرد.
این بارش برف که در خشک‌ترین نقطه‌ی زمین رخ داد، باعث توقف یکی از پیشرفته‌ترین آرایه‌های تلسکوپی جهان شد. همچنین دانشمندان هشدار می‌دهند که تغییرات اقلیمی می‌تواند در آینده باعث افزایش رخداد چنین پدیده‌های جویِ شدید در این منطقه شود.
برف بخشی از صحرای آتاکاما را سفیدپوش کرده است. این منطقه که کمتر از یک اینچ بارش سالانه دارد، میزبان شبکه‌ی عظیم تلسکوپ‌های رادیویی آلما در شمال شیلی است.
این بارش برف در تأسیسات پشتیبانی عملیات آلما، در ارتفاع ۲۹۰۰ متری (۹۵۰۰ فوتی) و در فاصله حدود ۱۷۰۰ کیلومتری شمال سانتیاگو رخ داد. فعالیت‌های علمی از روز پنج‌شنبه (۵ تیر) متوقف شده‌اند.
سخنگویان آلما به وب‌سایت Live Science گفتند:
در بیش از ۱۰ سال گذشته، سابقه‌ای از بارش برف در کمپ اصلی نداشتیم. در آلما هر روز برف نمی‌بارد!
آرایه‌ی تلسکوپی آلما بر فراز فلات چاخنانتور در منطقه آنتوفاگاستای شیلی، در ارتفاع ۵۱۰۴ متری (۱۶٬۸۰۰ فوتی) قرار دارد و به‌طور معمول سالی سه بار برف را تجربه می‌کند. این فلات بلند که میان شیلی، بولیوی و پرو مشترک است، معمولاً در دو بازه زمانی برف می‌بیند: یکی در فوریه، در زمان «زمستان آلتی‌پلانیک» که از رطوبت آمازون ناشی می‌شود، و دیگری از ژوئن تا ژوئیه، یعنی زمستان نیم‌کره جنوبی.
رائول کوردرو، اقلیم‌شناس دانشگاه سانتیاگو می‌گوید:
در زمستان، برخی طوفان‌ها تحت‌تأثیر رطوبت اقیانوس آرام هستند و بارش‌ها را تا نواحی ساحلی صحرای آتاکاما هم گسترش می‌دهند.
در ارتفاعات بالای ۵۰۰۰ متری، میانگین سالانه بارش برف بین ۲۰ تا ۸۰ سانتی‌متر است. اما در ارتفاع حدود ۳۰۰۰ متری که کمپ آلما واقع شده، بارش برف «بسیار کمتر» است.
بارش این هفته در نتیجه‌ی بی‌ثباتی جوی غیرمعمول در شمال شیلی رخ داد. سازمان هواشناسی شیلی هشدار بارش برف و وزش باد صادر کرد که ناشی از عبور یک «هسته سرد» از منطقه بود. الیو بروفورت، هواشناس، به رسانه‌های محلی گفت:
ما برای منطقه آنتوفاگاستا و نواحی شمالی‌تر هشدار باد صادر کردیم، با تندبادهایی تا ۱۰۰ کیلومتر در ساعت.
این پدیده همراه با بارش شدید باران در مناطق شمالی‌تر بود که باعث طغیان رودخانه و آسیب به چندین ملک شد. مدارس تعطیل شدند و قطعی برق و رانش زمین گزارش شد. خوشبختانه تاکنون گزارشی از تلفات انسانی منتشر نشده است. رخدادی با این شدت نزدیک به یک دهه است که در این منطقه دیده نشده بود.
شرایط بحرانی، آلما را فلج کرد
تا روز جمعه، مرکز آلما اعلام کرد که طوفان برفی همچنان بر فراز فلات چاخنانتور فعال است و در نتیجه، فعالیت‌های علمی همچنان برای محافظت از آنتن‌ها متوقف مانده‌اند. بامداد پنج‌شنبه، رصدخانه پروتکل ایمنی «حالت بقا» را فعال کرد: دمای هوا به ۱۰ درجه فارنهایت (منفی ۱۲ درجه سانتی‌گراد) و با اثر باد به منفی ۲۸ درجه سانتی‌گراد رسید که کار در کمپ مرتفع را بسیار دشوار کرد.
در این حالت اضطراری، تمام آنتن‌های بزرگ آلما به سمت مخالف باد چرخانده شدند تا خطر آسیب ناشی از انباشت برف یا وزش باد کاهش یابد.
دوربین‌های آلما، تأسیسات تلسکوپ را در حالی که با برف پوشیده شده بودند، ثبت کردند.
(اعتبار تصویر: آلما)
سخنگوی آلما گفت:
به‌محض پایان طوفان، تیم‌های برف‌روب فعال می‌شوند تا هر آنتن را به‌صورت بصری بررسی کرده و شرایط ازسرگیری مشاهدات را فراهم کنند. این کار باید سریع انجام شود، چون برخی از بهترین شرایط رصدی درست پس از برف پیش می‌آیند؛ هوای سرد، رطوبت جو را کاهش می‌دهد که معمولاً یکی از موانع اصلی برای اندازه‌گیری‌های ماست.
آلما که از ۶۶ آنتن بسیار دقیق تشکیل شده و در سراسر فلات چاخنانتور گسترده است، حاصل همکاری بین‌المللی کشورهاست و قوی‌ترین تلسکوپ رادیویی جهان به‌شمار می‌آید؛ تلسکوپی که برای تاب آوردن در برابر چنین شرایط سختی طراحی شده است.
با این حال، توقف فعالیت‌ها به دلیل برف، پرسش‌هایی را درباره عملکرد این آرایه در عصر گرمایش جهانی مطرح می‌کند.
صحرای آتاکاما به‌طور معمول سالانه تنها بین ۱ تا ۱۵ میلی‌متر بارندگی دریافت می‌کند و در بسیاری از بخش‌های آن ممکن است سال‌ها بدون هیچ‌گونه باران یا برف سپری شود.
آیا چنین رخدادهایی در آینده بیشتر خواهند شد؟
کوردرو می‌گوید:
سؤال خوبی است.
اگرچه هنوز خیلی زود است که بارش‌های برف در ارتفاعات پایین‌تر را به‌طور مستقیم به تغییرات اقلیمی ربط دهیم، اما
«مدل‌های اقلیمی افزایش احتمالی بارش را حتی در این منطقه فوق‌خشک پیش‌بینی می‌کنند.»
با این حال، او افزود:
هنوز نمی‌توانیم با قطعیت بگوییم که این روند افزایش آغاز شده است یا نه.
