این روزها زمان بسیار مناسبی برای رصد سیاره زحل است؛ زیرا به زمین نزدیک‌تر شده و ارتفاع خوبی در آسمان دارد. اما اگر با تلسکوپ کوچکی به آن نگاه کنید، ممکن است غافلگیر شوید؛ چون حلقه‌های زحل به سختی قابل مشاهده‌اند. با این حال، این وضعیت موقتی است و حلقه‌ها به تدریج دوباره نمایان خواهند شد. اما این تغییر می‌تواند نمایانگر آینده‌ای باشد که در آن یکی از زیباترین جلوه‌های منظومه شمسی را از دست خواهیم داد.
ناپدید شدن موقت حلقه‌ها امروزه علت متفاوتی دارد و با فرایندی که طی میلیون‌ها سال باعث کاهش یا از بین رفتن کامل آن‌ها می‌شود، فرق می‌کند؛ اما این دو موضوع به هم مرتبط‌اند.
حلقه‌های زحل بسیار باریک و ظریف‌اند. پهنای آن‌ها حدود ۵۶۰ هزار کیلومتر است، یعنی تقریباً چهار برابر قطر زمین، اما ضخامتشان تنها حدود ۱۰ متر، معادل ارتفاع یک ساختمان سه‌طبقه است. به همین دلیل وقتی از زاویه‌ای خاص دیده می‌شوند، تقریباً نامرئی می‌گردند.
مانند زمین، زحل هم فصل دارد. با تغییر فصل‌های زحل، زاویه صفحه استوایی و حلقه‌ها نسبت به خورشید تغییر می‌کند. هر ۱۳ تا ۱۵ سال یک بار، زاویه دید ما به گونه‌ای می‌شود که حلقه‌ها درست از لبه دیده می‌شوند؛ در این حالت به دلیل ضخامت کم حلقه‌ها، آن‌ها به شکل یک خط نازک و تقریباً تاریک به نظر می‌رسند.
آخرین بار این اتفاق در ۲۳ مارس امسال رخ داد، اما به دلیل قرار گرفتن خورشید میان زمین و زحل، دیدن آن سخت بود. اکنون، پس از گذشت شش ماه، حلقه‌ها هنوز به شکل یک خط باریک دیده می‌شوند و درخشش و رنگ طلایی همیشگی خود را ندارند. بهترین فرصت برای مشاهده این وضعیت، ۲۱ سپتامبر بود، زمانی که زمین از میان زحل و خورشید عبور کرد.
وقتی زحل به اعتدال بهاری یا پاییزی می‌رسد، خورشید دقیقاً در راستای استوای آن قرار می‌گیرد و چون حلقه‌ها در امتداد استوا هستند، از لبه دیده می‌شوند و به دلیل باریکی فوق‌العاده‌شان، تقریباً محو و ناپیدا می‌گردند.
درباره منشأ حلقه‌های زحل هنوز سوالات زیادی باقی است. بسیاری از دانشمندان معتقدند این حلقه‌ها حدود ۴۰۰ میلیون سال پیش شکل گرفته‌اند؛ یعنی بسیار جوان‌تر از خود زحل که بیش از ۴ میلیارد سال قدمت دارد. این برآورد بر پایه میزان گرد و غبار روی ذرات یخی حلقه‌هاست، هرچند برخی مطالعات عمر کوتاه‌تری هم پیشنهاد داده‌اند.
اگر حلقه‌ها کمتر از نیم میلیارد سال عمر دارند، پرسش مهم این است که آیا همیشه بخشی از زحل بوده‌اند یا ما در دوره‌ای خوش‌شانس زندگی می‌کنیم که می‌توانیم آن‌ها را ببینیم؟ پاسخ قطعی هنوز مشخص نیست، اما برخی نظریه‌ها معتقدند حلقه‌ها نتیجه برخورد فاجعه‌آمیزی مانند تصادم دو قمر یا خرد شدن یکی از آن‌ها در اثر نیروی گرانش زحل هستند.
در همین حال، حلقه‌ها به آرامی در حال نابودی‌اند. ذرات یخی از حلقه‌های داخلی به سمت سطح زحل سقوط می‌کنند و باعث کاهش حجم آن‌ها می‌شوند. داده‌های فضاپیمای کاسینی نشان می‌دهد که میدان مغناطیسی زحل نقش مهمی در این فرایند دارد و حلقه‌ها کم‌کم ناپدید خواهند شد.
