به گفته یک مطالعه جدید، بقایای فوران‌های آتشفشانی باستانی در مریخ می‌تواند سرنخ‌های تازه‌ای در جستجوی حیات فرازمینی ارائه دهد. این نوع سنگ تازه کشف‌شده در محل فرود ماموریت آینده مریخ‌نورد، که قرار است در سال ۱۴۰۶پرتاب شود، پراکنده یافت شده است.
در مطالعه‌ای که ماه گذشته در مجله Geophysical Research: Planets منتشر شد، پژوهشگران این سنگ‌ها را با استفاده از داده‌های ماهواره‌های در حال گردش بررسی کردند و نتیجه گرفتند که احتمالاً میلیاردها سال پیش به شکل خاکستر آتشفشانی از هوا ته‌نشین شده‌اند. با این حال، تاکنون هیچ آتشفشانی در این محل کشف نشده است.
“در این محل آتشفشانی شناخته‌شده وجود ندارد، به این معنا که این بقایا احتمالاً از صدها یا حتی هزاران کیلومتر دورتر آمده‌اند،” اما هریس، نویسنده اصلی مطالعه و دانشجوی دکتری در موزه تاریخ طبیعی لندن، در بیانیه‌ای گفت. “احتمالاً این بقایا از یک آتشفشان بسیار انفجاری سرچشمه گرفته که خاکستر را به ارتفاع زیادی در جو پرتاب کرده و پس از طی مسافت طولانی در این محل ته‌نشین شده است.”
راز تیره
دانشمندان بر این باورند که سنگ‌های تیره ممکن است از سنگ‌های غنی از مواد معدنی زیرین محافظت کرده باشند و همین سنگ‌های معدنی هستند که احتمال حفظ نشانه‌های حیات را دارند. با این حال، اطلاعات کمی درباره نحوه شکل‌گیری این سنگ‌های سطحی وجود دارد.
برای درک بهتر این سنگ‌ها، نویسندگان مطالعه منطقه‌ای به وسعت ۱۹۳۰۰ مایل مربع (۵۰۰۰۰ کیلومتر مربع) را با استفاده از داده‌های دوربین Context Camera متعلق به مدارگرد شناسایی مریخ ناسا نقشه‌برداری کردند. این مدارگرد از سال۱۳۸۴ به دنبال شواهدی از آب باستانی در مریخ بوده است.
بر اساس نظریه پژوهشگران، سنگ‌های تیره زمانی کل این منطقه را پوشش داده بودند، اما اکنون تنها در قطعات کوچک‌تر یافت می‌شوند. آن‌ها پیشنهاد می‌کنند که این اتفاق به دلیل حفظ خاکستر در مناطق با ارتفاع کمتر در داخل دهانه‌های برخوردی رخ داده است، جایی که خاکستر با آب‌های زیرزمینی ترکیب شده است.
“توضیح محتمل برای مکان این سنگ‌ها این است که بالا آمدن آب‌های زیرزمینی از داخل پوسته، کف این دهانه‌های برخوردی را پر کرده است،” هریس گفت. “وقتی خاکستر روی این نقاط آبی فرود آمد، چسبناک‌تر و سیمانی‌تر شد. بقیه خاکستر که روی سنگ‌های اطراف فرود آمد ممکن است به سادگی با وزش باد پراکنده شده و هرگز حفظ نشده باشد.”
ماموریت‌های آینده به سیاره سرخ
تیم تحقیقاتی امیدوار است با ورود ماموریت مریخ‌نورد روزالیند فرانکلین در سال ۱۴۰۶ اطلاعات بیشتری درباره این منطقه که به نام اُکسیا پلانوم شناخته می‌شود، به دست آورد. این مریخ‌نورد نمی‌تواند روی سنگ‌های تیره حرکت کند زیرا بسیار ناهموار هستند، اما یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهند که می‌تواند به سنگ‌های معدنی در حاشیه این رسوبات دسترسی پیدا کند.
ماموریت مریخ‌نورد روزالیند فرانکلین با تاخیرهای زیادی روبرو شده است، بخشی به دلیل جنگ در اوکراین. آژانس فضایی اروپا (ESA) پس از حمله روسیه به اوکراین در سال ۱۴۰۰ همکاری با شریک پیشین خود، سازمان فضایی روسیه روسکوسموس، را قطع کرد که باعث شد این ماموریت فرصت پرتاب در سال ۱۴۰۲ را از دست بدهد.
در ماه مه ۲۰۲۴، ناسا برای تکمیل این ماموریت به ESA پیوست. ناسا در آغاز این پروژه بیش از ۲۰ سال پیش یکی از شرکای اصلی ماموریت بود، اما به دلیل مسائل بودجه‌ای از آن کنار کشید.
بر اساس گزارش ESA، این مریخ‌نورد قادر خواهد بود تا عمق ۶.۶ فوت (۲ متر) در سطح مریخ حفاری کرده و سنگ‌هایی را جمع‌آوری کند که سپس در آزمایشگاهی داخل خود مریخ‌نورد تحلیل خواهد شد.
پژوهشگران سنگ‌های باستانی را هدف تحلیل خود قرار داده‌اند زیرا معتقدند آن‌ها بهترین امید ما برای یافتن نشانه‌های حیات هستند. نویسندگان مطالعه جدید پیشنهاد می‌کنند که سنگ‌های تیره مطالعه‌شده در اینجا احتمالاً در دوران نوآکین میانی و هسپریان اولیه (۴ تا ۳.۷ میلیارد سال پیش) ته‌نشین شده‌اند.
“این سنگ‌ها بسیار قدیمی هستند، اما این همان بازه زمانی در تاریخ مریخ است که ما می‌خواهیم بررسی کنیم،” هریس گفت. “اگر حیات زمانی در مریخ وجود داشته باشد، مربوط به زمان بسیار دوری بوده زیرا این سیاره در سه میلیارد سال گذشته خشک و نسبتاً غیرفعال بوده است. بنابراین ما باید سنگ‌هایی را بررسی کنیم که پیش از این دوره شکل گرفته‌اند تا ببینیم آیا اثری از آب یا حیات میکروبی در آن‌ها وجود دارد.”
