ستاره‌ی سنگی ۲۰۲۴ YR4، که به «سیارک قاتل شهرها» معروف شده و سال گذشته به دلیل احتمال کم اما غیر صفر برخورد با زمین خبرساز شد، ممکن است به زودی احتمال برخوردش با ماه افزایش یابد.
سیارک ۲۰۲۴ YR4 برای اولین بار در ۲۷ دسامبر ۲۰۲۴ توسط تلسکوپ ATLAS در شیلی کشف شد. مشاهدات اولیه نشان داد که حدود ۱ درصد احتمال دارد این سیارک در ۲۲ دسامبر ۲۰۳۲ با زمین برخورد کند. بررسی‌های بعدی احتمال برخورد را کمی بیشتر نشان داد و برای مدتی با احتمال ۳.۱ درصد، این سیارک به خطرناک‌ترین جسم فضایی از زمان آغاز رصدها تبدیل شد.
اما تعیین مسیر دقیق یک جسم فضایی کار دشواری است و نیاز به مشاهدات مکرر دارد. خوشبختانه، همان‌طور که اخترشناسان در آن زمان اندکی نگران گفته بودند، با افزایش مشاهدات، احتمال برخورد با زمین به شدت کاهش یافت و اکنون تقریباً صفر است. اما ماه ممکن است این‌قدر خوش‌شانس نباشد.
پس از مشاهدات تلسکوپ فضایی جیمز وب و تحلیل‌های مرکز مطالعات اجرام نزدیک زمین ناسا در آزمایشگاه پیشرانه جت (JPL)، ناسا احتمال برخورد سیارک با ماه در ۲۲ دسامبر ۲۰۳۲ را به ۴.۳ درصد به‌روزرسانی کرده است. در آن تاریخ، پیش‌بینی می‌شود که سیارک در فاصله حدود ۰.۰۰۰۰۷ واحد نجومی (AU) از ماه عبور کند، که ۱ AU فاصله زمین تا خورشید است.
دکتر اندرو ریفکین، سیاره‌شناس از دانشگاه جانز هاپکینز، به IFLScience گفت: «احتمال برخورد با ماه همیشه وجود داشته است. در آن زمان احتمال پایین‌تر بود چون زمین هدف بزرگ‌تری بود.»
او ادامه داد: «بهبود مسیر مداری باعث شد موقعیت سیارک از زمین دور شود، اما به سمت ماه حرکت کند. بنابراین تقریباً ۴ درصد احتمال دارد به ماه برخورد کند. این یعنی بیش از ۹۶ درصد احتمال دارد که از ماه عبور کند، اما اگر برخورد کند، واقعاً شگفت‌انگیز خواهد بود!»
در حالی که برخورد با زمین ترسناک بود، اخترشناسان از احتمال برخورد آن با ماه بیشتر هیجان‌زده‌اند. ریفکین می‌گوید: «این برخورد می‌تواند شگفت‌انگیز باشد و حتی باعث بارش شهابی گسترده‌ای روی زمین شود.»
ریچارد مویسل، رئیس دفتر دفاع سیاره‌ای آژانس فضایی اروپا، گفت: «این برخورد از زمین قابل مشاهده خواهد بود و حتی ممکن است شهاب‌سنگ‌های جدید ماهی روی زمین برسند (هیچ خطری ندارد)، اما تضمینی وجود ندارد. قطعاً یک دهانه تازه روی ماه ایجاد خواهد شد!»
ناسا تأکید می‌کند که برخورد سیارک با سطح ماه، مدار ماه را تغییر نخواهد داد. با این حال، مطالعه‌ای به رهبری پل ویگرت، استاد فیزیک دانشگاه وسترن انتاریو، نشان می‌دهد که انرژی آزادشده حدود ۶.۵ مگاتن TNT خواهد بود و دهانه‌ای حدود ۱ کیلومتر (۰.۶۲ مایل) روی ماه ایجاد می‌کند.
ویگرت و تیمش می‌گویند: «اگر ۲۰۲۴ YR4 در ۲۰۳۲ به ماه برخورد کند، این (به لحاظ آماری) بزرگ‌ترین برخورد در حدود ۵۰۰۰ سال خواهد بود. ما تخمین می‌زنیم که تا ۱۰۸ کیلوگرم ماده ماهی ممکن است در اثر این برخورد با سرعت فرار از ماه رها شود.»
تیم پژوهشی همچنین مدل‌سازی کرده که مواد پرتاب‌شده از ماه می‌تواند باعث بارش شهابی شگفت‌انگیزی روی زمین شود. اگرچه برای مردم منظره‌ای دیدنی خواهد بود و احتمال رسیدن شهاب‌سنگ‌ها به زمین وجود دارد، اما برای سازمان‌ها یا دولت‌هایی که ماهواره در مدار زمین دارند، می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
تیم افزود: «میزان ذرات ۰.۱ تا ۱۰ میلی‌متری پرتاب‌شده می‌تواند باعث شود ماهواره‌ها در فضا در اواخر ۲۰۳۲ با میزان برخوردی معادل چندین سال تا حدود یک دهه مواجه شوند.» و اضافه کرد: «اگر سیارک در نقطه مناسبی به ماه برخورد کند، میزان برخورد ذرات پرتاب‌شده می‌تواند ۱۰ تا ۱۰۰۰ برابر پس‌زمینه شهاب‌های پراکنده باشد که خطر برای فضانوردان و فضاپیماها ایجاد می‌کند.»
آن‌ها نتیجه گرفتند: «این نتایج نشان می‌دهد که ملاحظات دفاع سیاره‌ای باید به فضای بین زمین و ماه نیز گسترش یابد، نه فقط به نزدیکی زمین.»
مواد پرتاب‌شده می‌تواند برای ایستگاه فضایی ماه یا عملیات سطح ماه و همچنین ماهواره‌ها در مدار زمین خطر ایجاد کند. ویگرت توضیح داد: «میزان خطر بستگی زیادی به محل دقیق برخورد سیارک دارد، اگر اصلاً برخوردی رخ دهد. احتمالاً بعد از بازگشت سیارک به دید ما در ۲۰۲۸، می‌توانیم این را بفهمیم. اما می‌دانم ناسا در حال بررسی چگونگی واکنش در صورت لزوم است.»
برنامه‌های ناسا حتی شامل احتمال نابود کردن سیارک با سلاح هسته‌ای برای محافظت از ماه و ماهواره‌های زمین بود. اخترشناسان مطمئن‌اند که سیارک زمین را تهدید نمی‌کند، اما بررسی بیشتر برای تعیین احتمال برخورد با ماه ضروری است.
مشکل این بود که تا اواسط ۲۰۲۸ سیارک از دید تلسکوپ‌ها خارج بود و این زمان کمی برای انجام ماموریت احتمالی برای منحرف کردن یا نابود کردن آن باقی می‌گذاشت. اما طبق مقاله‌ای اخیر که سعی در تعیین اندازه سیارک داشت، ممکن است در ۲۰۲۶ با تلسکوپ جیمز وب فرصت دیگری برای مشاهده سیارک داشته باشیم، هرچند کمی چالش‌برانگیز.
طبق این مطالعه، قطر سیارک ۲۰۲۴ YR4 حدود ۶۰ ± ۷ متر است. این اندازه، نوع بازتاب سطحی (آلبدو) سیارک را بین ۸ تا ۱۸ درصد نشان می‌دهد و آن را با نوع S مطابقت می‌دهد.
این سیارک اندازه قابل توجهی دارد، اما قابل مقایسه با برخوردی که دایناسورها را منقرض کرد، نیست. این نوع سیارک تقریباً هر ۵۰۰۰ سال یک بار به زمین برخورد می‌کند. اگرچه زمین در خطر نیست، اما لازم است آن را زیر نظر داشته باشیم تا از هر برخورد احتمالی با ماه آگاه باشیم.
تیم پژوهشی می‌گوید: «احتمال برخورد با ماه در ۲۰۳۲ هنوز رد نشده است. بعد از می ۲۰۲۵، سیارک در نیمه اول ۲۰۲۶ دوباره در دید جیمز وب قرار می‌گیرد و می‌تواند هدفی چالش‌برانگیز برای تعیین احتمال برخورد با ماه باشد.»
ریفکین و همکارانش تلاش کرده‌اند تا این مشاهدات را دقیق‌تر تحلیل کنند و تأثیر آن‌ها بر احتمال برخورد با ماه را بسنجند. در به‌روزرسانی اخیر، آن‌ها گفتند که ۸۰ درصد احتمال دارد که احتمال برخورد با ماه به زیر ۱ درصد کاهش یابد و ۵ درصد احتمال دارد که این احتمال به بیش از ۳۰ درصد برسد. فرصتی دیگر برای مشاهده سیارک در ۲۰۲۷ ممکن است فراهم شود، اما این زمان کمی برای انجام ماموریت دفاع از ماه باقی می‌گذارد.
ریفکین گفت: «مشاهدات با قوی‌ترین تلسکوپ موجود ما بسیار ارزشمند است. درک بهترین روش‌های استفاده از آن و بهره‌برداری از داده‌هایش کاری است که می‌توانیم اکنون با ۲۰۲۴ YR4 انجام دهیم. این کمک می‌کند در آینده، اگر سیارک دیگری تهدیدی ایجاد کرد، بهترین رویکرد را تعیین کنیم.»
او افزود: «مشاهدات جدید نه تنها اطلاعات منحصر به فردی درباره اندازه ۲۰۲۴ YR4 ارائه می‌دهند، بلکه به مشاهدات زمینی از موقعیت آن نیز کمک کرده و دانش ما از مدار و مسیر آینده‌اش را بهبود می‌بخشند.»
