طی ۲۵ سال گذشته، رصدخانه پرتو ایکس چاندرا ناسا، امواج پرتو ایکس ناشی از ستارگان منفجر شده، سیاهچاله‌های بزرگ، خوشه‌های کهکشانی و دیگر بخش‌های عجیب و پرانرژی کیهان را ثبت کرده است و به دانشمندان در سرتاسر جهان این امکان را داده تا به بررسی ساختار و تاریخ کیهان ما بپردازند.
به عنوان بخشی از جشن سالگرد تلسکوپ در این هفته، آژانس فضایی نگاهی از پشت صحنه کارهایی که برای حفظ پرواز فضاپیمای ۱.۵ میلیارد دلاری در فضا انجام می دهد، و همچنین نیروی کار خود متشکل از مهندسان، تکنسین ها، تحلیلگران و طراحان را منتشر کرد. که از دهه‌ها پیش تاکنون در این مأموریت مشارکت داشته‌اند.
تلسکوپ چاندرا برای اولین بار در سال ۱۹۷۶ به ناسا پیشنهاد شد و یک سال بعد تامین مالی و کارهای اولیه آغاز شد. این تلاش توسط مرکز پروازهای فضایی مارشال در آلاباما و رصدخانه اخترفیزیک اسمیتسونین در ماساچوست هدایت شد که اکنون مسئولیت عملیات روزانه تلسکوپ را نیز بر عهده دارد. این تلسکوپ در سال ۱۹۹۹ با شاتل فضایی کلمبیا به فضا پرتاب شد و در مداری قرار گرفت که یک سوم مسیر را تا ماه طی کرد. چاندرا از نقطه نظر خود به اخترشناسان کمک کرده است اسرار آنها را بررسی کنند، از جمله پیچیدگی های سیارات فراخورشیدی و انرژی تاریک.
‘چه مقدار فناوری از سال ۱۹۹۹ هنوز در حال استفاده است؟’ داگلاس سوارتز، محقق چاندرا، در بیانیه اخیر ناسا گفت: ‘ما از تجهیزات دوربین، رایانه یا تلفن‌های مشابه آن دوران استفاده نمی‌کنیم. اما یکی از موفقیت‌های فناوری – چاندرا – همچنان قوی است و هنوز آنقدر قدرتمند است که می‌تواند علامت توقف را از فاصله ۱۲ مایلی بخواند.’
این ماموریت که در ابتدا برای پنج سال طراحی شده بود و سپس به حداقل ۱۰ سال تمدید شد، هنوز یک دهه از عمر آن باقی مانده است. به گفته تیم ماموریت، که جنبه‌های رصدخانه را برای بهبود کارایی آن خودکار کرد، ارزش پایدار تصادفی نیست. پس از کاهش بودجه چاندرا در سال ۱۹۹۲، این ماموریت به طور چشمگیری بازسازی شد تا با بازدید از فضانوردان، خدمات و ارتقاء برنامه ریزی شده حذف شود و در عین حال تغییرات در خروجی علمی آن به حداقل برسد. دیوید هود، مهندس پروژه که در سال ۱۹۸۸ به تلاش های توسعه چاندرا پیوست، در بیانیه ای گفت: ‘هیجان و چالش های زیادی وجود داشت – اما ما با آنها روبرو شدیم و آنها را فتح کردیم.’
مارتین ویسکوپف، که توسعه علمی چاندرا را از اواخر دهه ۱۹۷۰ رهبری کرد، در بیانیه ای گفت: ‘زمینه نجوم پر توان پرتو ایکس هنوز بسیار جوان بود، فقط موضوع ساخت یک رصدخانه انقلابی نبود.’ ابتدا باید ابزارهای لازم برای آزمایش، تجزیه و تحلیل و اصلاح سخت افزار را بسازیم.
مارشال مرکز کالیبراسیون اشعه ایکس خود را در آلاباما بازسازی و گسترش داد تا ابزار چاندرا را در خود جای دهد و سخت افزار کلیدی را در محیطی شبیه به فضا آزمایش کند. این تلاش‌ها سال‌ها بعد به راه‌اندازی آزمایش‌های تلسکوپ فضایی جیمز وب که به عنوان جانشین تلسکوپ فضایی هابل طراحی شده بود، کمک کرد.
تیم مأموریت اکنون موقعیت تلسکوپ را در مدار و کارایی ابزارهای کلیدی آن، مانند عایق حرارتی در قسمت بیرونی آن که به‌خاطر محیط سخت فضایی به‌طور غیرمعمولی در طول زمان تخریب شده است، نظارت می‌کند و از خیره شدن طولانی مدت تلسکوپ در یک جهت جلوگیری می‌کند. در حالی که کار با تلسکوپ پیچیده تر شده است، دانشمندان اصرار دارند که بازده رصدی به همان اندازه که در آغاز ماموریت بود بالا باقی مانده است.
جودی ترک، تحلیلگر حرارتی در مرکز پرواز فضایی مارشال، در این بیانیه گفت: چاندرا هنوز یک اسب کار است، اما نیاز به برخورد ملایم‌تری دارد.
بیست و پنجمین سالگرد تلسکوپ نمادین برای بسیاری از اخترشناسان تلخ است، زیرا نگرانند که تلسکوپ زودتر از موعد تعطیل شود، زیرا ناسا در پیشنهاد بودجه سال مالی ۲۰۲۵ خود، که در ماه مارس منتشر شد، بودجه چاندرا را به دلیل فشارهای بودجه تا ۴۰ درصد کاهش داد. ۶۸.۳ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳ به ۴۱.۱ میلیون دلار برای سال آینده، و با کاهش بیشتر پس از سال ۲۰۲۶ که بودجه آن را تا سال ۲۰۲۹ به ۵.۲ میلیون دلار کاهش می دهد. از دست دادن تلسکوپ چاندرا یک رویداد ‘در سطح انقراض’ برای نجوم پرتو ایکس در جهان خواهد بود. ایالات متحده، بدون تلسکوپ دیگری که منعکس کننده یا فراتر از توانایی های چاندرا باشد. بیش از ۱۰۰ ستاره شناس همچنان از ناسا می خواهند تا در تصمیم خود از طریق ائتلاف ‘نجات چاندرا’ تجدید نظر کند، با این استدلال که رصدخانه در دهه های گذشته هزینه های عملیاتی ثابتی داشته است و هنوز یک دهه از عمر آن باقی مانده است.
به گزارش اسپیس نیوز، ۲ مرداد، یک کمیته ناسا که وظیفه بررسی راه هایی برای کاهش هزینه های عملیاتی چاندرا را بر عهده داشت، به این نتیجه رسید که راهی برای ادامه فعالیت رصدخانه با کاهش بودجه پیشنهادی ناسا وجود ندارد. این کمیته همچنین سه گزینه را مشخص کرد که می‌تواند چاندرا را با قابلیت‌های کاهش‌یافته حفظ کند، مانند محدود کردن برنامه‌های رصدی آن به برنامه‌هایی که با تلسکوپ‌های دیگر هم‌افزایی دارند، اما هر سه احتمال به بودجه‌ای بالاتر از آنچه ناسا پیشنهاد کرده است نیاز دارد.
ناسا در حال حاضر در حال بررسی این گزینه ها است و قصد دارد برنامه های خود را برای تغییرات چاندرا در اواسط سپتامبر اعلام کند.
