- هابل یک جت کوآزار جوان را در یک کهکشان مارپیچی کشف کرد.
- جتهای کوآزار معمولاً در کهکشانهای بیضوی یافت میشوند، که اغلب در نتیجه ادغام کهکشانها به وجود میآیند.
- این کشف ایدهای را که میگوید کوآزارها تنها در کهکشانهای در حال ادغام شکل میگیرند به چالش میکشد.
امروزه نیروی دریایی ایالات متحده نه تنها از ستارگان، بلکه از کوآزارهای دوردست نیز به عنوان مشعل استفاده میکند – اجرام درخشان که تصور میشود در فواصل بسیار دور از زمین قرار دارند. گمان میرود که کوآزارها در کهکشانهای دوردست با سیاهچالههای ابرجرم در مرکزشان ساکن باشند.
این کوآزارها گمان میرود که توسط دیسکهای داغ و درخشان از گاز در حال چرخش احاطه شدهاند که میتوانند جتهای مادهای از خود بیرون بفرستند. این جتهای کوآزار معمولاً در کهکشانهای بزرگ بیضوی یافت میشوند که تصور میشود در اثر ادغام کهکشانها شکل گرفتهاند. اما یک کشف اخیر به طور معماگونهای نشان میدهد که جت کوآزاری در یک کهکشان مارپیچی وجود دارد.
اولیویا آچنباک از آکادمی نیروی دریایی ایالات متحده این کشف را در حین انجام یک کارآموزی چهار هفتهای انجام داد. او از تلسکوپ فضایی هابل ناسا برای کشف ویژگیهای شگفتانگیز در کوآزاری به نام J0742+2704 استفاده میکرد. آچنباک اظهار داشت: بزرگترین شگفتی دیدن شکل مارپیچی مشخص در تصاویر تلسکوپ فضایی هابل بود. ابتدا نگران شدم که ممکن است اشتباهی کرده باشم. کریستینا نیلند از آزمایشگاه تحقیقاتی نیروی دریایی، مشاور آچنباک در این تحقیق، افزود: ما معمولاً کوآزارها را به عنوان کهکشانهای قدیمی میبینیم که بسیار بزرگ شدهاند، همراه با سیاهچالههای مرکزی خود [ما معمولاً آنها را میبینیم] پس از اینکه از ادغامهای آشفته عبور کردهاند و به شکل بیضوی درآمدهاند. یافتن یک کهکشان میزبان کوآزار با بازوهای مارپیچی و یک سیاهچاله که بیش از ۴۰۰ میلیون برابر جرم خورشید دارد – که خیلی هم بزرگ است – و همچنین جتهای جوانی که ۲۰ سال پیش قابل شناسایی نبودند، بسیار نادر و هیجانانگیز است.
کهکشانهای معمولی میزبان کوآزار این کوآزار غیرمعمول در وسط یک بحث فعال در جامعه نجوم قرار دارد که در مورد چیزی که جتهای کوآزار را راه میاندازد، بحث میشود. برخی از ستارهشناسان گمان میکنند که جتهای کوآزار توسط ادغامهای عمده کهکشانها تحریک میشوند. آنها فکر میکنند که وقتی مواد از دو یا بیشتر کهکشانها به هم میچسبند، گاز گرم به سوی سیاهچالههای ادغام شده هدایت میشود. با این حال، کوآزارهای کهکشانهای مارپیچی مانند J0742+2704 نشان میدهند که ممکن است مسیرهای دیگری برای تشکیل جت وجود داشته باشد. اگرچه J0742+2704 شکل مارپیچی دارد، تصویر هابل نشانههای جالبی از تعامل بالقوه آن با کهکشانهای دیگر را نشان میدهد.
یکی از بازوهای آن دچار تحریف شده است، که احتمالاً یک دم جزر و مدی است، یعنی یک رشته طولانی از مواد که توسط جاذبه بیرون کشیده شده است (مانند آنچه که ماه زمین را برای ایجاد جزر و مد بر اقیانوسها میکشد). نیلند گفت: به وضوح چیزی جالب در حال وقوع است. در حالی که کوآزار یک ادغام بزرگ و مخرب را تجربه نکرده است، ممکن است در حال تعامل با کهکشان دیگری باشد که در حال کشیدن بازوی مارپیچی آن است. ممکن است یک کهکشان حلقهای نزدیک باشد همچنین کهکشانی که در تصویر هابل نزدیک به نظر میرسد دارای ساختار حلقهای است. موقعیت کهکشان حلقهای هنوز باید به صورت طیفسنجی تأیید شود؛ ممکن است در فاصلهای دورتر قرار داشته باشد، در پیشزمینه.
اما اگر نزدیک به کوآزار در فضا باشد، شکل نادر حلقهای آن ممکن است نشانهای از تعامل کهکشانها باشد. برخی از کهکشانهای حلقهای گمان میرود زمانی شکل میگیرند که یک کهکشان کوچکتر از مرکز یک کهکشان مارپیچی عبور میکند. نیلند گفت: کهکشان حلقهای نزدیک به کهکشان میزبان کوآزار میتواند سرنخ جالبی از آنچه در این سیستم در حال وقوع است باشد. ممکن است ما شاهد عواقب تعامل باشیم که این جت کوآزار جوان را تحریک کرده است. آچنباک و نیلند تأکید کردند که کشف جت کوآزار در یک کهکشان مارپیچی تنها نقطه آغاز است. آنها گفتند که تحلیلهای اضافی با دادههای تلسکوپ ایکسری چاندرا ناسا و رصدخانه میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (ALMA) در شیلی از J0742+2704 انجام خواهد شد.
این کشف همچنین موردی است برای ادامه مراقبت از آسمانها. آچنباک گفت: اگر ۲۰ سال پیش یا حتی ۱۰ سال پیش به این کهکشان نگاه میکردیم، یک کوآزار نسبتاً معمولی میدیدیم و هرگز نمیدانستیم که در نهایت خانهای برای جتهای نوپای آن خواهد بود. این نشان میدهد که اگر جستجو کنیم، میتوانیم چیزی شگفتانگیز پیدا کنیم که هرگز انتظارش را نداشتیم و میتواند ما را به سمت یک جهت جدید از کشف هدایت کند.