که از نخستین دوران شکل‌گیری‌اش آغاز شده است. به نظر می‌رسد این لرزه‌ها می‌توانند و خواهند توانست بر ایمنی سازه‌های پایگاه‌های دائمی برای هر کسی که قصد اکتشاف و سکونت در ماه را دارد، تأثیر بگذارند. این نتیجه یکی از پژوهش‌هایی است که بر روی لرزه‌ها در امتداد گسل لی–لینکلن در دره تائوروس–لیترو، محل فرود فضانوردان مأموریت آپولو ۱۷ در سال ۱۹۷۲، انجام شد.
توماس آر. واترز، دانشمند ارشد بازنشسته مؤسسه اسمیتسون و نویسنده اصلی این پژوهش می‌گوید: «توزیع جهانی گسل‌های رانده جوان مانند گسل لی–لینکلن، احتمال فعال بودن آن‌ها و احتمال تشکیل گسل‌های رانده جدید در اثر انقباض مداوم، باید هنگام برنامه‌ریزی مکان و ارزیابی پایداری پایگاه‌های دائمی در ماه مدنظر قرار گیرد.»
این مطالعه بر پایه شواهد ماه‌لرزه‌های منطقه در ۹۰ میلیون سال گذشته، که عمدتاً از داده‌های گردآوری‌شده توسط فضانوردان آپولو به دست آمده، بنا شده است. قطعات سنگ و رانش‌های زمین، گواه خاموش قدرت لرزه‌هایی با بزرگی ۳ ریشتر هستند که می‌توانند مواد سطحی را جابه‌جا کنند. همانند دیگر گسل‌های فعال ماه، سنگ‌ها و رانش‌های منطقه تائوروس–لیترو نشان می‌دهند که ماه ما احتمالاً هنوز از نظر زمین‌شناسی فعال است.
چرا لرزه‌خیزی ماه؟
در زمین، زمین‌لرزه‌ها پدیده‌ای روزمره هستند. برآورد می‌شود سیاره ما روزانه حدود ۵۵ بار بلرزد، هرچند بسیاری از این لرزش‌ها آن‌قدر ضعیف‌اند که احساس نمی‌شوند. بیشتر آن‌ها به دلیل حرکت صفحه‌های تکتونیکی و فعالیت‌های آتشفشانی رخ می‌دهند. صفحه‌ها به‌آرامی از کنار هم می‌گذرند و انرژی آزادشده به صورت زمین‌لرزه پخش می‌شود. مکان‌هایی مانند گسل سن‌آندریاس، حلقه آتش اقیانوس آرام و بخش‌هایی از جنوب شرق آسیا نمونه‌های مشهور چنین فعالیتی هستند. همچنین، حرکت ماگما در زیر زمین می‌تواند موجب لرزش‌هایی شود، مانند آنچه در فوران‌های اخیر کیلاوئا در هاوایی یا حوالی گرینداویک ایسلند رخ داده است.
اما در ماه ماجرا متفاوت است. دو علت اصلی برای ماه‌لرزه‌ها عبارت‌اند از کشش جزر و مدی و خنک‌شدن و کوچک‌شدن تدریجی ماه. ماه‌لرزه‌های جزر و مدی به دلیل کشش گرانشی زمین رخ می‌دهند که باعث لرزه‌های عمیق تا صدها کیلومتر در زیر سطح می‌شود. لرزه‌های ضعیف‌تر، که نزدیک سطح رخ می‌دهند، عمدتاً ناشی از کوچک‌شدن ماه هستند. از زمان تشکیل ماه تا کنون، قطر آن حدود ۴۵ متر کاهش یافته که ناشی از خنک‌شدن تدریجی پس از تولدش بوده است. همچنین لرزه‌های کوچک‌تری در اثر برخورد شهاب‌سنگ‌ها یا انبساط و انقباض سنگ‌های سطحی بر اثر گرمایش و سرمایش خورشید رخ می‌دهند. همه این‌ها تصویری از دنیایی می‌سازد که همواره در حال لرزیدن و تکان خوردن است.
لرزه‌ها و خطرات
برای درک خطر لرزه‌ها بر پایگاه‌های آینده، واترز و همکارش نیکولاس اشمر از دانشگاه مریلند داده‌های محل فرود آپولو ۱۷ را بررسی کردند. این نمونه‌های سنگی، همراه با شواهد رانش‌ها و ریزش‌های سنگی، نشان داد که هزاران گسل رانده جوان در ماه وجود دارد. این گسل‌ها نشانه تغییرات پیوسته واحدهای سطحی هستند که بسیاری از آن‌ها بر اثر فعالیت‌های لرزه‌ای ایجاد شده‌اند. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که سنگ‌ها فشرده می‌شوند و یک بلوک سنگی بر روی بلوک دیگر رانده می‌شود، اغلب در نتیجه انقباض مداوم ماه.
واترز و اشمر معتقدند برنامه‌ریزان مأموریت‌های ماه باید گسل‌ها و لرزه‌های مرتبط با آن‌ها را هنگام تعیین مکان پایگاه‌ها در نظر بگیرند. مأموریت‌های کوتاه‌مدت، مانند فرود آپولو که حدود دو هفته طول کشید، خطر چندانی از لرزه‌ها نداشتند. اما پایگاه‌های دائمی، به دلیل طولانی‌بودن مدت اقامت، شانس بیشتری برای مواجهه با لرزه‌های آسیب‌زا خواهند داشت. اشمر توضیح می‌دهد: «اگر فضانوردان فقط یک روز در ماه باشند، رخ‌دادن یک لرزه مخرب بسیار بعید است. اما اگر یک سکونتگاه یا مأموریت طولانی به مدت یک دهه داشته باشید، احتمال وقوع یک ماه‌لرزه خطرناک به حدود یک در ۵۵۰۰ می‌رسد. این مانند رفتن از شانس بسیار پایین برنده‌شدن در بخت‌آزمایی به شانس بسیار بالاتر گرفتن یک دست چهارورق مشابه در پوکر است.»
برنامه‌ریزی برای لرزه‌ها
فقط زیستگاه‌ها و مأموریت‌های علمی نیستند که ممکن است در اثر ماه‌لرزه‌ها آسیب ببینند. روسیه، چین و آمریکا در نظر دارند نیروگاه‌های هسته‌ای را در ماه بسازند. چنین تأسیساتی می‌توانند تمام انرژی مورد نیاز پایگاه‌ها و اکتشافات را فراهم کنند، اما در برابر لرزه‌ها آسیب‌پذیرند. به همین دلیل، این سازه‌ها باید با حاشیه‌های ایمنی بالا و دور از گسل‌های فعال ساخته شوند. با توجه به گستردگی گسل‌ها و لرزه‌های ماه، این کار چالش‌برانگیز خواهد بود.
به همین دلیل مطالعه لرزه‌شناسی باستانی ماه بسیار مهم است. گردآوری شواهد لرزه‌های گذشته، از هزاران سال پیش تا رویدادهای اخیر، می‌تواند به شناسایی امن‌ترین مکان‌ها برای ساخت پایگاه‌ها، زیستگاه‌ها و نیروگاه‌ها کمک کند.
