این ابرهای متراکم که معمولاً مناطقی به وسعت صدها سال نوری را دربر میگیرند، زادگاه ستارگان و سامانههای سیارهای هستند. دمای این ابرها معمولاً بین ۱۰ تا ۵۰ کلوین است و چگالی آنها از صدها تا میلیونها مولکول در هر سانتیمتر مکعب متغیر است، که نسبت به محیط میانستارهای اطراف، چگالی بسیار بالاتری دارند. در نهایت، نیروی گرانش باعث فروریزش نواحی متراکمتر این ابرها شده و منجر به تشکیل پیشستارههایی میشود که در آینده به سامانههای ستارهای جدید تبدیل خواهند شد.

دانشمندانی به رهبری «بلیکزلی بورکهارت» از دانشگاه راتگرز موفق به کشف ابر عظیمی از هیدروژن مولکولی به نام ایوس شدهاند؛ ابری که از بزرگترین و نزدیکترین ساختارهای کشفشده نسبت به منظومه شمسی به شمار میآید. این کشف برجسته از آن جهت اهمیت دارد که برای نخستین بار یک ابر مولکولی به جای روشهای سنتی، با استفاده از تابش نور فرابنفش دور شناسایی شده است. این ابر که به نام الهه سپیدهدم در اساطیر یونان «ایوس» نامگذاری شده، گشایشی مهم در تکنیکهای رصدی به شمار میرود و مسیرهای تازهای را برای مطالعه ساختارهای مولکولی در فضا میگشاید؛ این یافته در نشریه Nature Astronomy منتشر شده است.
روش نوین این تیم تحقیقاتی امکان شناسایی درخشش فلورسانس هیدروژن مولکولی را فراهم کرد؛ به این ترتیب، آنها مستقیماً نور تابیدهشده از مولکولهای هیدروژن را مشاهده کردند، بدون نیاز به تکیه بر روشهای سنتی. با وجود نزدیکی این ابر به منظومه شمسی، ایوس هیچ تهدیدی برای زمین ندارد و بالعکس، فرصتی ارزشمند برای مطالعه ویژگیهای محیط میانستارهای از نزدیک فراهم کرده است. این ابر گازی نزدیک، ماده خام مهمی برای شکلگیری ستارگان آینده به شمار میآید و به دلیل دسترسی آسان برای رصد دقیق، دیدگاههای منحصربهفردی درباره این فرایندها ارائه میدهد.
ایوس که در حدود ۳۰۰ سال نوری دورتر و در لبهی «حباب محلی» قرار دارد، شکلی هلالی داشته و گسترهای معادل ۴۰ برابر اندازه ماه کامل در آسمان را میپوشاند. جرم این ابر نیز حدود ۳۴۰۰ برابر جرم خورشید است. پیشبینی میشود که ایوس طی حدود ۶ میلیون سال آینده تبخیر شود. این کشف با استفاده از طیفسنج فرابنفش دور FIMS-SPEAR نصبشده بر روی ماهواره کرهای STSAT-1 صورت گرفته است؛ ابزاری که تابش فلورسانس هیدروژن مولکولی را شناسایی کرد.
این کشف اهمیت استفاده از روشهای رصدی نوین را برجسته میکند؛ چراکه ابر هیدروژن مولکولی ایوس عمدتاً «تاریک نسبت به CO» است و فاقد امضاهای شیمیاییای است که روشهای سنتی معمولاً تشخیص میدهند. به گفته بورکهارت، اتمهای هیدروژن ایوس سفری ۱۳.۶ میلیارد ساله از زمان مهبانگ را طی کردهاند تا سرانجام این ابر نزدیک را شکل دهند.
یکی از اعضای تیم، «تاویشا دارماواردنا»، از مشاهده مستقیم هیدروژن مولکولی که پیشتر دشوار دانسته میشد، ابراز شگفتی کرد. در همین حال، تیم بورکهارت همچنین احتمالاً موفق به شناسایی برخی از دوردستترین مولکولهای هیدروژن با استفاده از تلسکوپ فضایی جیمز وب شدهاند؛ دستاوردی که به معنای کشف هم نزدیکترین و هم دورترین مولکولهای هیدروژن نسبت به خورشید ماست.