رسیدن مریخ‌نورد استقامت ناسا به لبه بالایی دهانه جیزرو

این دهانه به‌طور طبیعی انتخاب شد، زیرا زمانی دریاچه‌ای باستانی بوده است؛ شواهد آن دلتای فن در لبه غربی دهانه است. در زمین، چنین ویژگی‌هایی در حضور آب جاری شکل می‌گیرند که به‌مرور زمان رسوب‌ها را انباشته می‌کند. علاوه بر این، وجود رس‌های غنی در دلتا، این منطقه را به هدفی ایده‌آل برای جستجوی زیست‌نشانه‌ها – شواهدی از حیات گذشته (و شاید حال) در مریخ – تبدیل کرده است.

در اخبار اخیر، ناسا اعلام کرد که مریخ‌نورد استقامت به بالای لبه دهانه جیزرو رسیده و به مکانی که تیم علمی “تپه دیده‌بانی” نامیده است، دست یافته. این مریخ‌نورد طی سه و نیم ماه گذشته، با صعود به لبه دهانه، مسافتی برابر با ۵۰۰ متر عمودی (۱۶۴۰ فوت) را طی کرده و در مسیر، مشاهدات علمی انجام داده است. اکنون که به لبه رسیده، استقامت می‌تواند کمپین جدیدی به نام “لبه شمالی” را آغاز کند. در طول یک سال آینده، این مریخ‌نورد انتظار می‌رود ۶.۴ کیلومتر (۴ مایل) را طی کرده و به چهار منطقه مورد علاقه برای نمونه‌برداری زمین‌شناسی سر بزند.

از زمان فرود در دهانه جیزرو در بهمن ۱۳۹۹، استقامت چهار کمپین علمی را تکمیل کرده است: “کف دهانه“، “لبه دلتا“، “بالای دلتا“، و “واحد حاشیه“. در اولین کمپین، مریخ‌نورد به مناطق اطراف محل فرود خود – مانند سازند “ماز” – رفت و نمونه‌هایی از سنگ، جو و نمونه‌های شاهد برای ارزیابی آلودگی جمع‌آوری کرد. دو کمپین بعدی شامل کاوش بخش‌های مختلف دلتا و جمع‌آوری نمونه‌هایی از سنگ و رس بود.

در چهارمین کمپین، مریخ‌نورد به بررسی سنگ‌های کربنات حاشیه‌ای در لبه بالایی دهانه پرداخت. تیم علمی، پنجمین کمپین استقامت را “لبه شمالی” نامیده است زیرا مسیر آن بخش شمالی از لبه جنوب‌غربی دهانه جیزرو را پوشش می‌دهد. این منطقه به این دلیل انتخاب شد که مریخ‌نورد می‌توانست ناحیه‌ای از مریخ را بررسی کند که با سایر مناطق قبلی کاملاً متفاوت است. کن فارلی، دانشمند پروژه استقامت در مؤسسه فناوری کالیفرنیا، در بیانیه‌ای توضیح داد:
“کمپین لبه شمالی ما را به گنجینه‌های علمی کاملاً جدیدی می‌برد زیرا استقامت وارد زمین‌شناسی کاملاً جدیدی می‌شود. این کمپین انتقال ما را از سنگ‌هایی که به‌طور جزئی دهانه جیزرو را پس از شکل‌گیری توسط برخورد عظیمی حدود ۳.۹ میلیارد سال پیش پر کرده‌اند، به سنگ‌هایی از اعماق مریخ که به لبه دهانه پرتاب شده‌اند، نشان می‌دهد. این سنگ‌ها نمایانگر بخش‌هایی از پوسته اولیه مریخ هستند و از قدیمی‌ترین سنگ‌های منظومه شمسی به‌شمار می‌روند. بررسی آنها می‌تواند به ما کمک کند بفهمیم مریخ – و حتی سیاره خودمان – در ابتدای شکل‌گیری چگونه بوده است.”

اکنون که استقامت از تپه دیده‌بانی عبور کرده، در حال حرکت به سوی برآمدگی سنگی به نام “تپه ویچ هیزل” در طرف دیگر لبه است که حدود ۴۵۰ متر (۱۵۰۰ فوت) فاصله دارد. کندیس بدفورد، دانشمند استقامت از دانشگاه پردو، گفت:
“این کمپین با هیجان آغاز می‌شود زیرا تپه ویچ هیزل شامل بیش از ۱۰۰ متر برآمدگی لایه‌ای است که هر لایه مانند صفحه‌ای از کتاب تاریخ مریخ است. همان‌طور که به سمت پایین تپه حرکت می‌کنیم، به گذشته بازمی‌گردیم و محیط‌های باستانی مریخ را که در لبه دهانه ثبت شده‌اند، بررسی می‌کنیم. سپس، پس از یک نزول تند، اولین حرکت‌های چرخ را از لبه دهانه به سمت ‘لاک دو شارم’، در حدود ۳.۲ کیلومتری جنوب، انجام می‌دهیم.”

منطقه لاک دو شارم، واقع در دشت‌های خارج از لبه دهانه، برای تیم مأموریت اهمیت دارد زیرا احتمال کمتری وجود دارد که تحت تأثیر برخوردی که منجر به شکل‌گیری دهانه جیزرو شد، قرار گرفته باشد. همچنین، مریخ‌نورد حدود ۱.۶ کیلومتر (۱ مایل) به سمت لبه بازمی‌گردد تا برآمدگی سنگی (مگابرشیا) را بررسی کند که ممکن است بقایای سنگ بستر باستانی باشد که توسط برخورد دیگری شکسته شده است. این برخورد، برخورد “ایزیدیس” بود که ۳.۹ میلیارد سال پیش رخ داد و منجر به شکل‌گیری حوضه ایزیدیس پلانیتیا در دشت‌های شمالی شد.

بررسی این منطقه می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره یک رویداد عمده تغییر سطح در طول دوره نوآخین در مریخ ارائه دهد. این دوره زمین‌شناسی شاهد فرسایش گسترده توسط آب جاری بوده است، همان‌طور که شبکه‌های دره‌های رودخانه‌ای بسیاری که به این دوره نسبت داده می‌شوند، نشان می‌دهند. همچنین، در طول دوره نوآخین، گمان می‌رود که برآمدگی تارسیس شکل گرفته باشد که نشان می‌دهد مریخ هنوز از نظر زمین‌شناسی فعال بوده است. هدف نهایی همواره یافتن زیست‌نشانه‌هایی از این دوره “گرم‌تر و مرطوب‌تر” است که نشان‌دهنده امکان وجود حیات در مریخ (مشابه زمین در آن زمان) باشد.

تیم علمی استقامت همچنین در جلسه‌ای مطبوعاتی در پنجشنبه، ۲۲ آذر، در جریان نشست سالانه اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا (AGU) در واشنگتن، اطلاعاتی درباره مریخ‌نورد، عملیات علمی و برنامه‌های آینده ارائه دادند. استیون لی، معاون مدیر پروژه مأموریت استقامت در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا، در این نشست گفت:
“در طی صعود به لبه دهانه جیزرو، رانندگان مریخ‌نورد کار شگفت‌انگیزی در مدیریت برخی از سخت‌ترین زمین‌هایی که از زمان فرود با آن روبه‌رو شده‌ایم، انجام دادند. آنها رویکردهای نوآورانه‌ای برای غلبه بر این چالش‌ها توسعه دادند – حتی رانندگی به عقب را آزمایش کردند تا ببینند آیا کمک می‌کند – و مریخ‌نورد از همه این مراحل مثل یک قهرمان عبور کرده است. استقامت آماده انجام هر چالش علمی است که تیم در کمپین بعدی برای آن در نظر گرفته است.”