این نظریه عمدتاً بر پایه‌ی مطالعات نمونه‌های سنگی جمع‌آوری‌شده توسط مأموریت‌های آپولو و بررسی‌های لرزه‌ای است که نشان داده‌اند زمین و ماه از نظر ترکیب و ساختار شباهت زیادی به یکدیگر دارند. مطالعات بیشتر از سطح ماه ویژگی‌هایی را نشان داده است که حاکی از فعالیت‌های آتشفشانی در گذشته‌ی آن هستند، از جمله دریاوارهای ماه (مناطق تیره و هموار پر شده با گدازه‌ی جامد شده).
در گذشته، پژوهشگران تصور می‌کردند که این دریاوارها در نتیجه‌ی انقباضات داخلی که میلیاردها سال پیش رخ داده‌اند، شکل گرفته‌اند و ماه از آن زمان تاکنون غیرفعال باقی مانده است. اما مطالعه‌ی جدیدی که توسط پژوهشگرانی از موزه ملی هوا و فضا (NASM) و دانشگاه مریلند (UMD) انجام شده، نشان داده است که در سمت دور ماه، پشته‌های کوچکی وجود دارند که از همتایان خود در سمت نزدیک جوان‌تر هستند. این یافته‌ها شواهد جدیدی ارائه می‌دهند که نشان می‌دهد ماه هنوز هم میلیاردها سال پس از شکل‌گیری، فعالیت زمین‌شناختی دارد.
این پژوهش توسط کول نای‌پاور و توماس آر. واترز، یکی از دانشجویان فوق‌دکتری و زمین‌شناس ارشد مرکز مطالعات زمین و سیارات موزه‌ی اسمیتسونیان انجام شده است. جکی کلارک، دانشمند پژوهشی در دپارتمان زمین‌شناسی دانشگاه مریلند نیز در این تحقیق مشارکت داشته است. مقاله‌ای که یافته‌های آن‌ها را توضیح می‌دهد، تحت عنوان «دگرریختی‌های تکتونیکی اخیر در دریاوار سمت دور ماه و حوضه‌ی قطب جنوب-آیتکن»، اخیراً در مجله‌ی علوم سیاره‌ای منتشر شده است.
بر اساس تحقیقات پیشین، دانشمندان دریافته‌اند که ماه زمانی دارای میدان مغناطیسی بوده است. مانند زمین، این میدان توسط یک دینامو درون ماه تولید می‌شد که ناشی از چرخش هسته‌ی بیرونی مایع آن (که هسته‌ی درونی جامدی را احاطه کرده بود) در خلاف جهت چرخش محوری ماه بود. اما حدود ۴ میلیارد سال پیش، فرآیند تبلور در هسته‌ی ماه آغاز شد و این دینامو بین ۲.۵ تا ۱ میلیارد سال پیش از بین رفت. در نتیجه، مغناط‌کره‌ی (مگنتوسفر) ماه ناپدید شد و فعالیت‌های آتشفشانی آن نیز حدود ۳ میلیارد سال پیش متوقف شدند.
جکی کلارک در یک بیانیه‌ی مطبوعاتی دانشگاه مریلند این یافته‌ها را چنین خلاصه می‌کند:
«بسیاری از دانشمندان بر این باورند که بیشتر حرکات زمین‌شناختی ماه حدود ۲.۵ تا ۳ میلیارد سال پیش رخ داده است. اما ما شاهد آن هستیم که این ساختارهای تکتونیکی در یک میلیارد سال اخیر فعال بوده‌اند و ممکن است همچنان فعال باشند. به نظر می‌رسد که این پشته‌های کوچک دریاوار در ۲۰۰ میلیون سال اخیر شکل گرفته‌اند، که با توجه به مقیاس زمانی ماه، نسبتاً جدید محسوب می‌شود.»
نای‌پاور، واترز و کلارک با استفاده از نقشه‌برداری و مدل‌سازی پیشرفته، ۲۶۶ پشته‌ی کوچک ناشناخته را در سمت دور ماه شناسایی کردند. این پشته‌ها عمدتاً به صورت گروه‌های ۱۰ تا ۴۰ تایی در مناطقی با عرض ۳.۲ تا ۳.۶ میلیارد ساله شکل گرفته‌اند که احتمالاً ضعف‌های زیرسطحی در پوسته‌ی ماه باعث ایجاد آن‌ها شده است.
با استفاده از تکنیکی به نام «شمارش دهانه‌های برخوردی»، تیم تحقیقاتی دریافت که این پشته‌ها نسبت به سایر ویژگی‌های اطرافشان جوان‌تر هستند. کلارک توضیح می‌دهد:
«به‌طور کلی، هرچه سطحی تعداد بیشتری دهانه‌ی برخوردی داشته باشد، قدیمی‌تر است، زیرا زمان بیشتری برای انباشته شدن دهانه‌ها داشته است. پس از شمارش دهانه‌های اطراف این پشته‌های کوچک و مشاهده‌ی این که برخی از آن‌ها از میان دهانه‌های برخوردی عبور کرده‌اند، به این نتیجه رسیدیم که این ساختارها در ۱۶۰ میلیون سال گذشته از نظر تکتونیکی فعال بوده‌اند.»
اعتبار: هرنان کانیاس / بنجامین وایس
همچنین، تیم تحقیقاتی متوجه شد که پشته‌های مشاهده‌شده در سمت دور ماه از نظر ساختاری مشابه پشته‌های سمت نزدیک آن هستند. این موضوع نشان می‌دهد که هر دو مجموعه تحت تأثیر نیروهای مشابهی شکل گرفته‌اند، که احتمالاً شامل زمین‌لرزه‌های کم‌عمق ماه هستند؛ زمین‌لرزه‌هایی که اولین‌بار در مأموریت‌های آپولو شناسایی شدند. دانشمندان اکنون دریافته‌اند که این زمین‌لرزه‌ها نتیجه‌ی ترکیبی از تغییرات مداری ماه و کوچک شدن تدریجی آن هستند، که توضیح می‌دهد چرا هنوز در سطح ماه رانش زمین رخ می‌دهد.
درک عواملی که سطح ماه را شکل داده‌اند، برای مأموریت‌های آینده‌ی ماه از اهمیت زیادی برخوردار است. کلارک در این باره می‌گوید:
«امیدواریم که مأموریت‌های آینده به ماه شامل ابزارهایی مانند رادار نفوذکننده به زمین باشد تا پژوهشگران بتوانند ساختارهای زیر سطح ماه را بهتر درک کنند. دانستن این که ماه هنوز هم از نظر زمین‌شناختی فعال است، پیامدهای بسیار مهمی برای برنامه‌ریزی محل استقرار فضانوردان، تجهیزات و زیرساخت‌ها بر روی ماه خواهد داشت.»
