دو مورد از پذیرفته‌شده‌ترین آن‌ها این است که مریخ در گذشته دارای جوی از دی‌اکسید کربن و همچنین آب مایع در سطح خود بوده است. با این حال، این نظریه با یک مشکل بزرگ روبه‌روست: سنگ‌هایی که باید در نتیجه واکنش بین دی‌اکسید کربن و آب تشکیل شده باشند، کجا هستند؟
طبق مقاله‌ای جدید که گروهی از دانشمندان ناسا با استفاده از داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط مریخ‌نورد «کنجکاوی» منتشر کرده‌اند، پاسخ این سؤال دقیقاً زیر پای این مریخ‌نورد قرار دارد — البته به‌صورت استعاری.
از دیدگاه زمین‌شناسی، دی‌اکسید کربن و آب باید با هم واکنش دهند و «کربنات‌ها» را تشکیل دهند؛ نوعی کانی که حاوی یون‌هایی از کربن و اکسیژن است. این فرایند روی زمین کاملاً رایج است و حتی در برخی فرایندهای صنعتی هم دیده می‌شود، اما تا پیش از این، در مریخ نمونه‌ی قابل‌توجهی از آن دیده نشده بود.
این در حالی است که تلاش‌های زیادی برای یافتن این کانی‌ها صورت گرفته. مریخ‌نوردها و حتی ماهواره‌ها سطح سیاره را بررسی کرده‌اند اما چیزی که نشان‌دهنده مقادیر قابل‌توجهی از کربنات باشد نیافته‌اند — چیزی که بتواند وجود جو دی‌اکسید کربنی و آب مایع را در گذشته مریخ تأیید کند. تا اینکه مریخ‌نورد کوچک اما کارآمد «کنجکاوی» وارد عمل شد.
مریخ‌نورد کنجکاوی تاکنون در کشفیات مهمی در سیاره سرخ نقش داشته. در طی ۱۳ سالی که این مریخ‌نورد در دهانه گیل (Gale Crater) حفاری کرده، کشفیات قابل‌توجهی صورت گرفته‌اند. اما جدیدترین آن‌ها دیدگاه ما درباره تکامل اقلیم مریخ را به‌طور اساسی تغییر داده است. در سه نقطه مختلف اطراف کوه شارپ (Mount Sharp)، کنجکاوی شواهدی از کانی‌ای به نام سیدریت (siderite) یافت — کانی‌ای کربناتی که با آهن شکل می‌گیرد.
سیدریت روی سطح سنگ‌ها دیده نشد؛ بلکه تنها زمانی که کنجکاوی حدود ۳ تا ۴ سانتی‌متر درون سنگ‌ها حفاری کرد و پودر حاصل را با ابزار CheMin تجزیه و تحلیل نمود، شواهد آن کشف شد. این ابزار با اشعه ایکس ترکیبات پودر را بررسی کرد و پژوهشگران بالاخره ردپای آن کانی گریزان را یافتند — کانی‌ای که شاید بتواند توضیح دهد چه بر سر جو مریخ آمده است.
وجود کربنات‌ها زیر لایه‌های دیگر سنگ می‌تواند دلیل سختی یافتن آن‌ها در گذشته باشد. ماهواره‌ها نمی‌توانند تنها چند سانتی‌متر به درون سنگ‌ها نفوذ کنند و بیشتر ابزارهای طیف‌سنجی مریخ‌نوردها نیز بدون حفاری کار می‌کنند، بنابراین شناسایی آن‌ها با روش‌های قبلی ممکن نبوده است. اما همین مقدار نیز مهر تأییدی بر نظریه قابل‌سکونت بودن مریخ در گذشته — دست‌کم برای میکروارگانیسم‌های ابتدایی — است.
این کشف حاصل همکاری چندین مرکز تحقیقاتی ناسا از جمله آزمایشگاه پیشرانش جت (JPL)، مرکز تحقیقات Ames (مدیریت ابزار CheMin) و مرکز فضایی جانسون (تحلیل داده‌ها) است. به گفته بنیامین توتولو، استاد دانشگاه کلگری:
«کشف مقدار زیادی سیدریت در دهانه گیل یک پیشرفت شگفت‌انگیز و مهم در درک ما از تکامل زمین‌شناسی و جوی مریخ است.»
البته مقدار سیدریت و سایر کربنات‌هایی که تاکنون کشف شده‌اند، هنوز برای توضیح کامل ناپدید شدن جو مریخ کافی نیست. ممکن است مکان‌های پنهان‌تری با مقادیر بیشتری وجود داشته باشند یا شاید جو مریخ به‌تدریج و در طول زمان، به دلیل نبود میدان مغناطیسی و تأثیر بادهای خورشیدی از بین رفته باشد.
با ادامه اکتشافات مریخ‌نوردها، جریان پیوسته‌ای از کشفیات جدید، دانشمندان سیاره‌ای را شگفت‌زده خواهد کرد — و شاید ما را یک گام به پاسخ نهایی درباره اینکه مریخ چگونه به وضعیت کنونی‌اش رسید، نزدیک‌تر کند.
