رصدهای اتفاقی نشان داده‌اند که چیزی در فاصله ۱۵۰۰۰ سال نوری از خورشید، تنها به‌آرامی و منظم امواج رادیویی ساطع نمی‌کند، بلکه هر پالس آن همراه با فوران‌هایی در طول‌موج پرتو ایکس نیز هست.
این رفتار کاملاً جدید است و دانشمندان از توضیح آن ناتوان‌اند.
«این جرم با هر چیزی که تاکنون دیده‌ایم تفاوت دارد»، این را “ژیتنگ (اندی) وانگ”، اخترشناس دانشگاه کرتین استرالیا و عضو مرکز بین‌المللی پژوهش اخترشناسی رادیویی (ICRAR) می‌گوید.
در چند سال گذشته، تلسکوپ‌های رادیویی قدرتمند در صحرای استرالیا در حال ثبت اجرامی عجیب بوده‌اند: اجرامی که پالس‌هایی بلند از امواج رادیویی با فواصل زمانی طولانی بین هر تابش ارسال می‌کنند.
(ژیتنگ (اندی) وانگ، ICRAR)
اولین مورد که در مقاله‌ای در سال ۱۴۰۱ گزارش شد، در فاصله ۴۰۰۰ سال نوری قرار دارد و هر ۱۸ دقیقه، امواج رادیویی را به‌مدت ۳۰ تا ۶۰ ثانیه منتشر می‌کند.
مورد دوم، در فاصله ۱۵۰۰۰ سال نوری یافت شد که انفجارهای ۵ دقیقه‌ای امواج رادیویی را هر ۲۲ دقیقه ارسال می‌کند.
سومی، در فاصله ۵۰۰۰ سال نوری قرار دارد و هر ۲.۹ ساعت، تابشی ۳۰ تا ۶۰ ثانیه‌ای از خود ساطع می‌کند.
تا به امروز، حدود ۱۰ مورد از این اجرام گذرای بلنددوره‌ای (LPTs) توسط اخترشناسان در سراسر جهان شناسایی شده‌اند.
با این حال، این جرم تازه کشف‌شده، یک گام فراتر رفته است. این شیء که به نام ASKAP J1832-0911 شناخته می‌شود، هر ۴۴ دقیقه یک پالس دو دقیقه‌ای منتشر می‌کند که هم شامل امواج رادیویی و هم پرتوهای ایکس است.
اگر خوش‌اقبالی ما نبود، شاید هرگز از وجود این پدیده مطلع نمی‌شدیم — تلسکوپ رادیویی ASKAP و رصدخانه پرتو ایکس چاندرا متعلق به ناسا به‌طور همزمان ناحیه‌ای یکسان از آسمان را رصد می‌کردند و این رفتار عجیب را ثبت کردند.
(الکس چرنی / سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی استرالیا – CSIRO)
وانگ می‌گوید: «کشف اینکه ASKAP J1832-0911 پرتو ایکس منتشر می‌کند، مثل پیدا کردن سوزنی در انبار کاه بود. تلسکوپ رادیویی ASKAP میدان دید وسیعی از آسمان دارد، اما چاندرا فقط بخش کوچکی از آن را می‌بیند. خوش‌شانسی بود که هر دو همزمان به یک منطقه نگاه می‌کردند.»
پالس‌های این جرم بسیار پرنور هستند و درخشندگی در هر دو نوع تابش (رادیویی و ایکس) با هم همبستگی دارند. همچنین می‌دانیم که منبع آن فشرده است و هیچ تابشی پیش از آبان ۱۴۰۲ ثبت نشده، که نشان می‌دهد فعالیت آن به‌تازگی آغاز شده است.
اما از اینجا به بعد، تعیین دقیق ماهیت این جرم دشوارتر می‌شود.
وانگ می‌گوید: «ASKAP J1831-0911 ممکن است یک مگنتار (هسته یک ستاره مرده با میدان مغناطیسی بسیار قوی) باشد، یا ممکن است یک منظومه دوتایی باشد که یکی از ستاره‌ها، کوتوله‌ای سفید با مغناطیس بسیار زیاد است.»
او ادامه می‌دهد: «با این حال، حتی این فرضیات نیز توضیح کاملی برای آنچه مشاهده می‌کنیم ارائه نمی‌دهند. این کشف می‌تواند نشانه‌ای از فیزیکی جدید یا مدل‌های نوین تکامل ستاره‌ای باشد.»
(ژیتنگ (اندی) وانگ، ICRAR)
هر دو فرضیه با مشکلاتی روبرو هستند. گرچه پالس‌های رادیویی و پرتو ایکس با رفتار مگنتارها مطابقت دارند، سایر ویژگی‌های تابشی این جرم با رفتار آن‌ها سازگار نیست. از سوی دیگر، تابش‌های کوتوله‌های سفید هفت مرتبه ضعیف‌تر از پالس‌های ثبت‌شده از ASKAP J1831-0911 هستند و نوع قطبش آن نیز متفاوت است.
هنوز مشخص نیست آیا سایر اجرام LPT نیز علاوه بر امواج رادیویی، می‌توانند پرتو ایکس منتشر کنند یا خیر، و اگر بتوانند، این رفتار چقدر رایج است.
همچنین ممکن است که ASKAP J1831-0911 از نوعی جرم کاملاً متفاوت باشد. اما اگر این جرم تنها گونه‌ای متفاوت از سایر LPTها باشد، موضوع هیجان‌انگیزتر خواهد بود، چرا که حضور پرتو ایکس به معنای لزوم در نظر گرفتن آن در هر توضیح احتمالی است؛ این موضوع می‌تواند به حذف برخی فرضیات کمک کند.
«یافتن چنین جرمی نشان‌دهنده وجود احتمالی نمونه‌های بیشتر از این دست است»، این را “ناندا رئا”، اخترفیزیک‌دان مؤسسه علوم فضایی اسپانیا می‌گوید.
او می‌افزاید: «کشف تابش گذرای پرتو ایکس از این جرم، دیدگاه‌های تازه‌ای درباره ماهیت اسرارآمیز آن‌ها ایجاد می‌کند.»
این پژوهش در نشریه Nature منتشر شده است.
