اما چیزی را که هرگز تصورش را نمی‌کردند، کشفی شگفت‌انگیز و جادویی بود: دانه‌های شیشه‌ای نارنجی‌رنگ و درخشانی که مانند جواهرات میکروسکوپی در سراسر سطح ماه پراکنده بودند.
این دانه‌ها که هر کدام از یک دانه‌ی شن هم کوچک‌تر هستند، در واقع کپسول‌های زمانی باستانی‌اند که از زمانی باقی مانده‌اند که ماه میلیاردها سال پیش فعال‌ترین دوران آتشفشانی خود را می‌گذرانده است.
این مهره‌های شیشه‌ای حدود ۳.۳ تا ۳.۶ میلیارد سال پیش، در اثر فوران‌های آتشفشانی سطح ماهِ جوان شکل گرفتند.
داستان این مهره‌ها با فعالیت‌های آتشفشانیِ انفجاری آغاز می‌شود؛ فوران‌هایی که تماشای آن‌ها بی‌تردید منظره‌ای شگفت‌انگیز و خارق‌العاده می‌بود.
این دانه‌ها زمانی شکل گرفتند که آتشفشان‌های ماه، مواد مذاب را از درون به سطح پرتاب کردند و هر قطره‌ی گدازه، در خلأ سرد و بی‌هوا و بی‌رحم فضای اطراف ماه، در همان لحظه منجمد شد.
عکاسی با تلسکوپ اشمیت-کاسگرین ۹.۲۵ اینچی سلسترون.
(عکاس: گریگوری اچ. رورا)
تصور کنید که فوران‌هایی مانند آبفشان‌های گدازه‌ای هاوایی را ببینید، اما در محیط بی‌هوا و خالی از جوِ فضا.
در نبود جوّی که حرکت مواد را کند یا آن‌ها را فرسوده کند، این گویچه‌های شیشه‌ای ریز در طول بیش از سه میلیارد سال، به‌طرز شگفت‌آوری دست‌نخورده و سالم باقی مانده‌اند.
برای پنجاه سال، این نمونه‌ها در آزمایشگاه‌ها باقی ماندند، در انتظار روزی که فناوری بتواند کنجکاوی دانشمندان را پاسخ دهد.
— رایان اوگلیور، استاد فیزیک دانشگاه واشنگتن در سنت‌لوئیس می گوید:
«این مهره‌ها از شگفت‌انگیزترین نمونه‌های فرازمینی هستند که در اختیار داریم. آن‌ها کپسول‌های میکروسکوپی، سالم و دست‌نخورده‌ای از درون ماه هستند.»
امروز، پژوهشگران سرانجام توانسته‌اند با استفاده از فناوری‌های میکروسکوپی پیشرفته (که در زمان مأموریت آپولو وجود نداشت)، به درون این مهره‌ها نگاهی بیندازند.
آن‌ها برای بررسی دقیق این مهره‌ها از ابزارهای پیشرفته‌ای مانند پرتوهای یونی پرانرژی و میکروسکوپ‌های الکترونی بهره بردند، بدون آنکه آسیبی به ساختار آن‌ها وارد شود.
برای جلوگیری از تغییر ترکیب سطحی این مواد معدنی باستانی، دانشمندان مجبور بودند آن‌ها را از تماس با جو زمین دور نگه دارند.
(ناسا / نیل آرمسترانگ)
آن‌چه این دانه‌های شیشه‌ای را از نظر علمی بسیار ارزشمند می‌سازد، تنوع رنگ و ترکیب شیمیایی آن‌هاست که هرکدام بخشی از داستان آتشفشانی ماه را روایت می‌کنند.
برخی از آن‌ها نارنجی براق‌اند، برخی دیگر سیاه و درخشان، و هر نوع از این مهره‌ها اطلاعات منحصربه‌فردی درباره انواع مختلف فوران‌های آتشفشانی در طول میلیون‌ها سال ارائه می‌دهد.
کانی‌ها و ترکیب ایزوتوپی سطح این مهره‌ها، مانند کاوشگرهایی هستند که ما را با شرایط فشار، دما و ترکیبات شیمیایی درون ماه در حدود ۳.۵ میلیارد سال پیش آشنا می‌کنند.
دانشمندان کشف کردند که سبک و شدت فعالیت آتشفشانی ماه در طول زمان تغییر کرده، و این یافته‌ها سرنخ‌هایی مهم درباره‌ی سیر تحول درونی ماه به‌دست می‌دهد.
اوگلیور به‌زیبایی این روند را چنین توصیف می‌کند:
«تحلیل این مهره‌ها مانند خواندن دفترچه خاطرات یک آتشفشان‌شناس باستانی ماه است.»
هر گوی کوچک، اطلاعاتی ارزشمند درباره شرایط درونی ماه در دورانی ارائه می‌کند که منظومه‌ی شمسی هنوز جوان، پرهیجان و پویا بود.
این دانه‌های شیشه‌ای به ما یادآوری می‌کنند که ماه همیشه هم این‌قدر آرام و خاموش نبوده است. میلیاردها سال پیش، ماه مکانی پرجنب‌وجوش با آتشفشان‌های انفجاری بود که این پنجره‌های میکروسکوپی زیبا را به جا گذاشته‌اند تا هنوز هم، برای علم امروز رازهایی تازه فاش کنند.
