شاید به نظر برسد که این یک سؤال ساده است: ماه چقدر از زمین دور است؟ اما فاصلهی بین زمین و نزدیکترین همسایهاش پیچیدهتر از یک عدد ثابت است.
کریگ هاردگروو، دانشیار کاوشهای زمین و فضا در دانشگاه ایالتی آریزونا و محقق اصلی مأموریت LunaH-Map (که برای شناسایی یخ در سطح ماه طراحی شده)، میگوید:
“فاصلهی متوسط ۳۸۴,۴۰۰ کیلومتر (۲۳۸,۸۵۵ مایل) یک تقریب خوب است.”
اما مدار ماه به دور زمین بیضوی است، بنابراین فاصلهی آن از زمین متغیر است.
این فاصله از حدود ۳۵۶,۴۷۰ کیلومتر (۲۲۱,۵۰۰ مایل) در نزدیکترین نقطه به زمین، که حضیض (perigee) نام دارد، تا ۴۰۵,۶۰۰ کیلومتر (۲۵۲,۰۰۰ مایل) در دورترین نقطه، که اوج (apogee) نامیده میشود، تغییر میکند.
فاصلهی ماه در نقطهی اوج آنقدر زیاد است که اگر سیارات دیگر منظومهی شمسی (عطارد، زهره، مریخ، مشتری، زحل، اورانوس و نپتون) را کنار هم بگذاریم، بین زمین و ماه جا میشوند. این آزمایش ذهنی بر اساس مجموع قطر میانگین این سیارات است که حدود ۳۸۰,۰۱۶ کیلومتر (۲۳۶,۱۰۰ مایل) است.
به لطف فضانوردان مأموریت آپولو، این اندازهگیریها بسیار دقیق شدهاند. هاردگروو میگوید:
“با استفاده از بازتابندههایی که در دهههای۱۳۳۸ و ۱۳۴۸ روی سطح ماه نصب شدند، دانشمندان امروزه میتوانند با تاباندن لیزرهای پرقدرت به ماه و اندازهگیری زمان بازگشت آنها، فاصلهی دقیق ماه از زمین را تعیین کنند.”
در واقع، ماه در زمان حضیض حدود ۳۰٪ درخشانتر و ۱۴٪ بزرگتر از زمانی است که در اوج قرار دارد. به این تغییرات اصطلاحاً “ابرماه (supermoon)” زمانی که ماه نزدیکتر است و “میکروماه (micromoon)” زمانی که دورتر است، گفته میشود.
اگرچه فاصلهی ماه و فازهای آن هر دو چرخهای تقریباً ۲۷ روزه دارند، اما این دو پدیده مستقیماً به هم مرتبط نیستند.
برای عموم مردم، مقدار میانگین فاصلهی ماه از زمین کافی است، اما برای مواردی مانند طراحی مأموریتهای فضایی، باید اندازهگیریهای دقیقتری انجام شود. خوشبختانه، این مسئله در مقایسه با مأموریتهای مریخ بسیار سادهتر است، زیرا فاصلهی مریخ از زمین تا ۵۶ میلیون کیلومتر (۳۵ میلیون مایل) تغییر میکند، در حالی که این تغییر برای ماه حدود ۵۰,۰۰۰ کیلومتر (۳۱,۰۰۰ مایل) است.
هاردگروو توضیح میدهد:
“تغییر فاصلهی ماه از حضیض تا اوج میتواند اندکی روی زمان سفر تأثیر بگذارد، اما عوامل دیگری مانند مسیر حرکت، شرایط محل فرود و میزان تابش خورشید معمولاً مهمتر از این تغییر جزئی هستند.”
نوا پترو، دانشمند پروژهی مدارگرد شناسایی ماه ناسا (LRO)، میگوید ما در دورهی خاصی از تاریخ ماه به سر میبریم. او توضیح میدهد:
“در اوایل تاریخ ماه، این قمر بسیار نزدیکتر بود، اما طی بیش از ۴ میلیارد سال گذشته، بهآرامی از زمین فاصله گرفته است. خوشبختانه ما در دورهای زندگی میکنیم که فاصلهی ماه به گونهای است که امکان رخ دادن خورشیدگرفتگی کامل را فراهم میکند، جایی که ماه دقیقاً خورشید را میپوشاند و لحظاتی جادویی را رقم میزند.”